گرچه خطرات احتمالی ناشی از وقوع زلزله در شهر تبریز از سال‌ها پیش توسط کارشناسان هشدار داده می‌شود، ولی متاسفانه ساخت و سازها، آن هم درست روی گسل ۱۷۵ کیلومتری شمال تبریز همچنان ادامه داشته و حتی در دو سه سال اخیر شدیدتر نیز شده است؛ ساخت و سازهایی که به گفته مسئولان مربوط، کیفیت […]
گرچه خطرات احتمالی ناشی از وقوع زلزله در شهر تبریز از سال‌ها پیش توسط کارشناسان هشدار داده می‌شود، ولی متاسفانه ساخت و سازها، آن هم درست روی گسل ۱۷۵ کیلومتری شمال تبریز همچنان ادامه داشته و حتی در دو سه سال اخیر شدیدتر نیز شده است؛ ساخت و سازهایی که به گفته مسئولان مربوط، کیفیت لازم را ندارند و نگرانی از بروز آسیب‌های جبران‌ناپذیر در صورت وقوع زلزله را بیشتر می‌کنند.
به گفته مدیران شهری از جمعیت بیش از یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفری کلانشهر تبریز بیش از ۴۰۰ هزار نفر حاشیه نشین هستند که بیش از نیمی از این تعداد در حاشیه گسل شمالی تبریز سکونت دارند که همواره خطر وقوع زلزله آنها را تهدید می کند. آنها معتقدند برای بهسازی و نوسازی ۴۰۰ هزار حاشیه نشین باید حدود ۸۰ هزار مسکن ساخته شود که بودجه ای بالغ بر ۱۰ هزار میلیارد تومان نیاز است.
رئیس شورای اسلامی تبریز دراین باره گفت: این کلانشهر تاکنون ۱۹ زلزله شدید را به خود دیده که وقوع این زلزله ها که چند بار شهر را با خاک یکسان کرده، نشانگر آن است که متاسفانه از همان ابتدا به بحث طراحی شهر از نظر مکان یابی و پهنه بندی زلزله در این کلانشهر توجهی نشده، به طوری که قسمت عمده توسعه شهر در بخش شمالی که گسل معروف تبریز در آن منطقه قرار دارد، اتفاق افتاده و در بخش جنوبی که نقطه امن شهر محسوب می شود، گورستان تعبیه شده است.
ضرورت اتخاذ تدابیر جدی
شهرام دبیری که در دومین سمینار بین المللی ژئوتکنیک و مهندسی لرزه شهری در تبریز سخن می گفت، از کارشناسان و متخصصان خارجی مجرب استمداد طلبید تا مسئولان و مهندسان داخلی را در بحث توسعه شهری و این که در کدام جهت گسترش یابد، کمک کنند.
وی با بیان این که در شرایط فعلی نمی توان مردم را از ساخت و ساز در این مناطق منع کرد، تصریح می کند: باید با اتخاذ تدابیر لازم تمهیداتی بیندیشیم تا بتوانیم ساختمان های بلند و ایمنی تحویل شهروندان دهیم، همان طور که در کشوری مثل ژاپن باوجود زلزله های شدید آسمانخراش های زیادی ساخته می شود و کسی هم هنگام بحران آسیب جدی نمی بیند.
دبیری با اشاره به این که ۵۰ درصد از شهر تبریز را بافت فرسوده و حاشیه نشین تشکیل می دهد که نمی توان تمام آنها را جابه جا کرد، می افزاید: به منظور کاهش خطرات ناشی از وقوع زلزله در مناطق حاشیه ای تبریز اقدامات پیشگیرانه و تشویقی در شورا تصویب و به مرحله اجرا درآمده که مقاوم سازی واحد های مسکونی با کمک شهرداری یکی از این سیاست های تشویقی است. همچنین باتوجه به این که قبلا طراحی شهر برای این تعداد جمعیت و خودرو انجام نشده، بنابراین قسمت اعظم بودجه شهرداری در جهت مسیرگشایی حاشیه تبریز صرف شده تا با تردد راحت خدمات مطلوب تری به حاشیه نشینان ارائه شود.
عضو شورای شهر تبریز بخش اعظم آسیب دیدگی تبریز را هنگام وقوع زلزله مربوط به تاسیسات زیربنایی دانسته و تصریح می کند: بحث معیوب بودن تاسیسات آب، برق و گاز هنگام وقوع حوادث طبیعی چون زلزله بسیار مهم است و اگر تمهیدات درستی در بحث سالم بودن این تاسیسات اتخاذ نشود، هنگام آتش سوزی ناشی از زلزله بحران های شدیدتری را شاهد خواهیم بود.
سازه هایی بی کیفیت روی گسل
مکان یابی نامناسب ساخت و سازهای شهری در حالی از گذشته آغاز شده و همچنان ادامه دارد که هم اکنون نیز ده ها پروژه انبوه سازی و بلندمرتبه سازی روی گسل شمال تبریز در حال ساخت است. ناگوارتر این که به گفته مدیرکل راه و شهرسازی آذربایجان شرقی، بیشتر این سازه ها نیز کیفیت مناسب و تائید شده ای ندارند.
توحید اخلاقی با اشاره به این که ساختمان های مدرن ساخته شده در اطراف گسل تبریز در برابر زلزله های شدید و متوسط به بالا دچار ناپایداری خواهند شد، می افزاید: گسل شمال تبریز یکی از پهنه های پرخطر است که مسئولیت طراحان و متخصصان را در انجام طرح های ایمن دوچندان می کند و کارشناسان مربوط باید اثر این گسل را در ساخت و سازها لحاظ کنند.
وی با بیان این که هر دو نوع ساخت و ساز انجام یافته در این محدوده اعم از مدرن و سکونتگاه های غیررسمی خطای بزرگی بوده که با وقوع هر نوع زلزله ای تهدید می شوند، تصریح می کند: وجه تمایز این نوع ساخت و سازها در شدت زلزله است، زیرا در زلزله های با ریشتر متوسط و متوسط به پایین سکونتگاه های غیررسمی آسیب می بینند و در زلزله های شدید ساخت و سازهای مدرن دچار آسیب و ناپایداری خواهد شد.
مردم از توسعه مناسب استقبال نکردند
رئیس سازمان نظام مهندسی استان نیز در این زمینه به جام جم می گوید: در سال های گذشته با تصویب طرح جامع شهر تبریز، توسعه این شهر به سمت غرب و دشت تبریز پیشنهاد شد، اما مردم با سوق یافتن به سمت شرق و ایجاد شهرک هایی چون ولیعصر، باغمیشه، یاغچیان و… عملا از این مصوبه استقبال نکردند که به پیش آمدن وضع کنونی منجر شد.
ایرج شهین باهر می افزاید: با این حال در سال های اخیر جلوی شهرک سازی در منطقه شرق و شمال شرق تبریز گرفته شده و سعی می کنیم توسعه شهر به طرف گسل اتفاق نیفتد. وی یادآور می شود آنها اغلب برای انتفاع هر چه بیشتر خود، از مصالح نامرغوب و ارزانقیمت استفاده می کنند که باعث ساخت خانه های بی دوام و غیرمقاوم در سطح شهر می شود و باید جلوی فعالیت آنها گرفته شود.
ادامه ساخت وسازهای غیرمجاز با وجود نظارت
به گفته ایرج شهین باهر ، رئیس سازمان نظام مهندسی استان گرچه تمام ساختمان هایی که با نظارت این سازمان ساخته می شوند استاندارد بوده و در برابر زلزله هایی حتی به بزرگی هشت ریشتر مقاوم هستند واین سازمان طبق آئین نامه وظیفه کنترل و نظارت بر احداث مهندسان واحدها را به عهده دارد، با این حال سازندگان غیرمتخصصی که در این حوزه فعالیت می کنند، مشکلات زیادی برای سازمان نظام مهندسی ایجاد می کنند، زیرا اغلب ساخت و سازهای غیرمجاز و غیراستاندارد توسط همین سازندگان ناآگاه و غیرمتخصص صورت می گیرد.منبع: جام جم تبریز
