سودای پولدار شدن و سوء استفاده شرکت‌های بازاریابی از فرصت

بعد از اینکه پته شرکت های گلدکوئست در کشور روی آب افتاد و مردم از داستان کلاهبرداری های این شرکت ها باخبر شدند و عده ای هم در راه همکاری با این شرکت ها به امید دست یافتن به آروزی پولدار شدن، مال باختند، شرکت های جدیدی هرمی به نام “بازاریابی شبکه ای یا “نت ورک مارکتینگ” شروع به فعالیت کرد.

شرکت هایی که به گفته یکی از مدیران، کارشان نوعی شیوه فروش است که یک کمپانی محصولات خود را بدون تبلیغات و بدون واسطه می فروشد و مشتری ها پس از خرید می توانند برای این محصولات بازاریابی کند و سود ببرند.

در شهریور ماه سال ۱۳۹۰ بعد از دو سال تلاش و بررسی های طولانی، چند شرکت برای اولین بار در تاریخ ایران موفق به کسب مجوز بازاریابی شبکه ای از وزارت بازرگانی شدند. بازاریابی شبکه ای یا «نت ورک مارکتینگ» نوعی شیوه فروش است که در آن کمپانی ها محصولات خود را بدون تبلیغات و بدون واسطه به فروش می رسانند، و مشتریان پس از خرید، در صورت تمایل می توانند محصولات کمپانی را بازاریابی و برای خود سوآفرینی کنند.

 درآمد در بازاریابی شبکه ای هم در ازای فروش مستقیم کالا و هم در ازای فروش از طریق زیرمجموعه کسب می شود. یک نماینده فروش علاوه بر جذب مشتریان، آموزش نیروهای تازه وارد را در جهت جذب مشتریان برعهده دارد. بازاریابی شبکه ای در واقع هدف همه شرکت هاست (هم شرکت های دارای بازاریابی شبکه ای و هم شرکت های فاقد آن).

البته باید به خاطر داشته باشیم که رویای شیرین پولدار شدن چه ها که نمیکند، دار و ندارمان را می دهیم تا دارا شویم، نقطه شروع فریب کاری شرکتهای هرمی همین رویاها است.

وقتی از فعالیت یکی از شرکت های هرمی به اصطلاح بازاریابی شبکه ای  مطلع شدیم، به عنوان خبرنگار برای آگاهی از روند فعالیت این شرکت ها به سراغ یکی از شرکتها در تبریز رفتیم.

وارد ساختمانی چند طبقه شدیم، از قبل رکوردر را آماده کرده بودیم، چند پسر و دختر جوان که در دستشان سیدی و کاغذ جزوه مانندی بود، از ساختمان خارج می شدند، ساختمان شلوغی بود.

به طبقه آخر که رسیدیم، وارد اتاقی شدیم، داخل اتاق چندین میز گرد بود و کنار هر میزگرد جلسه ای سه نفره، چهار نفره تشکیل شده بود، کنار میزی نشستیم، چند دقیقه بعد، مردی جوان که کارتی هم با عنوان کارشناس بر سینه اش چسبانده بود کنار میز ما نشست، بعد از سلام و احوال پرسی و معرفی خودش،  توضیحاتی در خصوص مراحل عضویت، اطلاعاتی در خصوص شرکت و نحوه فعالیت در این شرکت و قوانین آن ارایه کرد.

این کارشناس در خصوص نحوه فعالیت این شرکت ها گفت: در ابتدا افرادی که قادر به جذب مشتری و نماینده فروش باشند، با ثبت نام در این مجموعه کار خود را آغاز می کنند و این حق را دارند که خود را تا جایگاه یک مدیر فروش ارتقا دهند. از آنجا که شرکت های بازاریابی شبکه ای به نمایندگان فروش و اعضای خود حقوق ثابت پرداخت نمی کنند و تنها کمیسیون فروش به افراد پرداخت می شود؛ بنابراین محدودیتی در جذب مدیر فروش و نماینده وجود ندارد و از طرفی به دلیل گسترش سریع، افزایش شمار نمایندگان فروش آموزش دیده، برای شرکت بسیار مقرون به صرفه است. این موضوع همچنین برای نمایندگان فروش بسیار سودمند است؛ چرا که درآمدشان محدود به میزان فروش خودشان نیست و از حجم فروش زیرمجموعه های خود نیز درصدی را دریافت می کنند.

نحوه عضوگیری

به گفته این کارشناس ثبت نام در این شرکت ها رایگان است و هیچ هزینه ای دربر ندارد و تمام کسانی که مشتاق کار و فعالیت باشند، می توانند در این شرکت ها ثبت نام رایگان انجام دهند؛ البته فراموش نکنیم که تنها ثبت نام کفایت نخواهد کرد، بلکه باید فعالیت جدی را هم در این زمینه آغاز کنید.

در صورتی که هیچگونه فعالیتی نداشته باشید، هیچ درآمدی هم نصیبتان نخواهد شد. با توجه به دستورالعمل کمیته نظارت بر بازاریابی شبکه ای، هر کسی خود باید فعالیت داشته باشد و صرفا نمی تواند بدون داشتن فعالیت از دست رنج دیگران بهره ای ببرد.

البته باید بگوییم که به ظاهر ثبت نام در این شرکت ها رایگان است، چرا که برای شروع فعالیت در این شرکت ها باید شخص خود اقدام به خرید ۲۰۰ یا ۳۰۰ هزار تومانی محصول شرکت بکند و بعد از مصرف آن از کیفیت این اجناس باخبر شده و بعد این اجناس را به اقوام و آشنایان معرفی کرده و بفروشد و هر وقت کالایی فروخته شد، می تواند درصدی از میزان فروش خود را از این شرکت ها دریافت نماید که در صورت عدم فعالیت شما، ۳۰۰ هزار تومان شما هم در مقابل کالایی چون شامبو و صابون از دست می رود.

اگر تنها پول عضویت در این شرکت ها را در نظر بگیریم و روزانه چند صد جوان عضو این شرکت ها شوند، پول هنگفتی از بابت فروش اجناس  تنها در مرحله عضویت این شرکت ها به جیب می زنند.

در ابتدای ارایه توضیحات، کارشناس برای جلب رضایت شخص مراجعه کننده جهت عضویت در این شرکت ها، وعده ماهیانه حقوقی ۳، ۶ میلیون تومان و حتی مبلغی بیشتر را داد.

ناخودآگاه هر جوان بیکاری که  با پیشنهاد حقوق چند میلیونی مواجه می شوند، چشم بسته با پرداخت هزینه چند صد هزار تومان وارد این سیستم می شود و بعد از کلی فروش اجناس و در به دری و تبلیغ کالاها برای همسایه و اقوام، از پول چند صد هزار تومان فروش، شخص نه تنها سود نمی کند، بلکه ضرر هم می کند و تمام وقت، انرژی و حتی پولش در این راه هزینه می شود.

این در حالی است که مدیران و مسئولان این شرکت ها به صندلی خود تکیه داده اند و از پشت کامپیوتر شاهد فروش چندین میلیونی اجناس خود هستند.

بعد از اتمام توضیحات کارشناس و اطمینان وی از اینکه قرار است ما هم عضو جدیدی از این شرکت محسوب شویم، از ساختمان خارج شدیم.

فردای همان روز از طرف شرکت با ما تماس گرفتند و با کلی اصرار که باید بیایید و اگر متقاعد نشدید توضیحاتی اضافه ارایه خواهیم داد، ما را به شرکت دعوت کردند.

دوباره همان کارشناس گفت که اگر می خواهید از قانونی بودن فعالیت این شرکت ها آگاه شوید با پلیس فتا تماس بگیرید تا شما را در جریان قانونی بودن این شرکت قرار دهد.

سپس سی دی و جزوه ای برای آگاهی بیشتر ما ارایه دادند و قرار شد بعد از مطالعه دوباره به شرکت بیایم و مبلغ عضویت را برای خرید کالا پرداخت کنیم.

زمانی که برای ثبت نام در این شرکت مراجعه نکردیم، چند روز متوالی از این شرکت تماس گرفتند و اصرار داشتند که در شرکت عضو شویم.

زنان خانه دار، طعمه جدید شرکتهای هرمی ایرانی

 با گسترش فعالیت شرکتهای هرمی در سالهای اخیر، زنان خانه دار به عنوان یک گروه هدف مورد توجه هرمی ها قرار گرفته است درواقع کوئسترها یا شرکتهای هرمی نظیر آن، علاوه بر فروش محصولات خود به خانم ها، زنان خانه دار را به فروش کالای خود تشویق میکنند که بدین صورت هرم خود را وسعت بخشند.

در ایران طی سالهای اخیر، هرمی ها عمده فعالیت ظاهری خود را در حوزه فروش کالاهای بهداشتی و آرایشی تحکیم کرده اند، این موضوع سبب شده تا زنان خانه دار به عنوان طعمه هایی مناسب و متناسب با اهداف هرمی ها در ایران در بیشترین خطر آلودگی قرار گیرند، بدین ترتیب اغلب مکانهای خصوصی بانوان همانند آرایشگاههای زنانه و فروشگاههای لوازم آرایشی و بهداشتی بانوان به محافل خصوصی و نیمه پنهان شرکتهای هرمی تبدیل شده و سبب شده تا فعالیتهای هرمی به دور از چشم قانون گسترش قابل ملاحظه ای یابند.

نظر آیت الله مکارم شیرازی درباره بازاریابی شبکه ای           

آیت الله مکارم شیرازی در پاسخ به استفتایی نظر خود را درباره «حکم فعالیت های بازاریابی شبکه ای با عناوین جدید» اعلام کرد.

متن سوال و پاسخ این مرجع تقلید به شرح زیر است:

سوال

نظر حضرتعالی در مورد فعالیت های اقتصادی به صورت بازاریابی شبکه ای که تحت عناوین جدید و با تغییراتی در روش اجرا، رایج گردیده و بعضا مدعی اخذ مجوزهای قانونی هستند، چیست؟

پاسخ

تنها در صورتی که بازاریابی به صورت شبکه ای و زیر مجموعه ای نباشد و سود حاصله فقط به بازاریاب اول تعلق گیرد اشکالی ندارد و غیر آن اشکال دارد. البته ممکن است در طرح های جدید، بعضی از اشکالات این کار برطرف شده باشد ولی هنوز اشکال اصلی که استفاده بازاریاب های بالواسطه می باشد و نوعی «اکل مال به باطل» است وجود دارد.

 نظر آیت الله خامنه ای وآیت الله بهجت در مورد شرکت های بازار یابی شبکه ای(networ marketing) که عضو گیری می کنند

همه مراجع: شرکت و عضو شدن در هر نوع بازاریابى شبکه‏اى – که به صورت هرمى مانند و بى‏انتها است – جایز نیست. دفتر: همه مراجع
گفتنی است گرچه ربا گرفتن مسلمان از کافر حربی که تحت حمایت و ذمه حکومت اسلامی نیست جایز است ولی معاملات هرمی به تمام اشکال آن از نظر همه مراجع حرام است و ضرر این گونه شرکت ها برای اقتصاد و مسلمانان واضح و کار اعضاء نوعی کلاه گذاری بر سر دیگران است و معامله واقعی هم در میان نیست.

تجارت الکترونیک و حکم شرعی آن
سوال۱: تجارت الکترونیک و کسب مال از طریق عضویت در شرکت های تجاری: Gold Quest-Gold Mine و شرکت های مشابه داخلی مانند طرح کارگشایان و … چه حکمی دارد؟
آیت الله خامنه ای این معامله اکل مال به باطل است و جایز نیست.
آیت الله فاضل لنکرانی: شرکت در این طرحها جایز نیست و سود حاصله حکم مجهول المالک را دارد.
آیت الله وحید خراسانی: جایز نیست و حرام است.
آیت الله اردبیلی: عمل شبهه ناک است و اجتناب شود.
آیت الله نوری همدانی: جایز نیست و غیرقانونی است.
آیت الله بهجت: جایز نیست و حرام است.
آیت الله شبیری زنجانی: جایز نیست و حرام است.
آیت الله سیستانی: جایز نیست و تصرف و در پول آن حرام است.
آیت الله صافی گلپایگانی: اشکال دارد و حرام است.
آیت الله مکارم شیرازی: حرام است زیرا:
۱٫ اصل معامله باطل است و جنس معامله شده آن مقدار ارزش ندارد.
۲٫ این کار فریب دادن مردم است و کلاهبرداری محسوب می شود و بخت آزمایی نام می گیرد.

سؤال ۲: تکلیف پولى که از طریق معامله با شرکت گلدکوئیست و مانند آن به دست آمده چیست؟
همه: اگر صاحبان اصلى پول را مى‏شناسد باید به آنها برگرداند و در غیر این صورت از طرف آنان با اجازه مجتهد جامع شرایط به فقیر صدقه بدهند. دفتر: همه.
تبصره. (آیات عظام تبریزى، خامنه‏اى، سیستانى، فاضل، مکارم و وحید) اجازه از مجتهد جامع‏الشرایط را احتیاط واجب مى‏دانند.

اکنون این سوال مطرح است که چه کسی باید بر فعالیت قانونی و غیر قانونی این شرکت های بازاریابی شبکه ای نظارت کند، سود و پولی که هزاران جوان بیکار از فروش کالا و اجناس به دست می آورد چرا باید در چند ثانیه در جیب صاحبان این شرکت های بزرگ وارد شود.

منبع: آناح-المیرا جلیلی