اتفاقات اخیر را به راحتی نمی توان کودتای مهندسی شده اردوغان نامید، چرا که در صورت پیروزی، می توانست سرنوشتی بسیار تلخ را برای اردوغان و دیگر رهبران حزب عدالت و توسعه رقم بزند.
عصر تبریز: رخدادهای اخیر ترکیه را عده ای «احترام به دموکراسی» نامیدند و شماری دیگر «کودتای مهندسی شده اردوغان» تحلیل کردند. چنین دیدگاه هایی را در علم سیاست دیدگاه های «تقلیل گرا» می نامند، دیدگاه تقلیل گرا، دیدگاهی است که در آن تحلیلگر، به جای دیدگاهی عمیق و چندبعدی، عامل بروز رویداد را صرفا به یک عامل تقلیل داده و دید سحطی را جایگزین تحلیل جامع و چند بعدی می سازد.
دیدگاه تقلیلگرایانه ضمن اینکه یک رویداد را به درستی تحلیل نخواهد کرد به دلیل پوپولیستی و عامه پسند بودن، با ایجاد یک فضای عمومی به نفع خود، طرح دیدگاه های چندبعدی و پیچیده را با سختی هایی روبه رو می سازد. حضور مردم ترکیه در خیابان ها برای سرکوب کودتاگران ضمن اینکه می تواند به دلیل احترام به دموکراسی باشد، اما به طور حتم می تواند عواملی چون ترس و نگرانی از رشد و توسعه خشونت، فراهم شدن فضا برای گروه های تروریستی، متوقف شدن روند رو به رشد توسعه و…. را نیز دارا باشد، همان طور که حضور مردم در خیابان هر چند بنابر درخواست اردوغان بوده، اما با این حال نمی تواند آن را به رضایت صددرصدی مردم از وی نیز تعبیر کرد.
همچنین اتفاقات اخیر را به راحتی نمی توان کودتای مهندسی شده اردوغان نامید، چرا که در صورت پیروزی، می توانست سرنوشتی بسیار تلخ را برای اردوغان و دیگر رهبران حزب عدالت و توسعه رقم بزند، طراحی چنین کودتای مهندسی شده ای به تنهایی از دست اردوغان بر نمی آمده و فرضیه بودن یک خرد یا تصمیم گیری جمعی (سران حزب عدالت و توسعه) در پشت این قضایا نیز چندان نمی تواند محلی از اعراب داشته باشد.
در اتفاقات اخیر ترکیه جدا از اینکه به کدام دیدگاه پایبند باشیم، آنچه که مهم به نظر می رسد، این است که درگیری و خشونت در منطقه دیگری از خاورمیانه را به مدت طولانی به نظاره ننشستیم. با توجه به وضع فعلی منطقه و وجود گروه های تروریستی چون داعش، که طی چند سال اخیر همواره از نبود قدرت مرکزی در کشورهای مختلفی چون، عراق و سوریه و حتی کشورهایی چون لیبی بهره برده، به نظر می رسد تداوم این وضعیت فضا را بیشتر برای این گروه و دیگر گروه های تروریستی منطقه مهیا کرده و چه بسا سبب آتش افروزی جدیدی در منطقه شود به ویژه اینکه با تداوم این وضعیت با توجه سابقه تاریخی وجود گروه های تروریستی چون پژاک در ترکیه، تداوم این روند می توانست عواقب وخیم تری نیز به دنبال داشته باشد.
بنابراین به نظر می رسد مهم تر از اینکه چه عامل یا عواملی باعث عقیم ماندن کودتا در ترکیه شد، نتایج این رخداد است. اتفاقی که در صورت سرکوب نشدن و احتمالا ادامه درگیری داخلی در ترکیه فضا را بیش از هر چیزی برای گروه های تروریستی در جهت انجام عملیات متفرقه یا سازماندهی شده فراهم می کرد و وضعیت فعلی خاورمیانه را بیش از هر زمان دیگری به سوی درگیری های قومی، مذهبی و طایفه ای سوق می داد.
رحمت مهدوی/تحلیلگر مسایل سیاسی
