به گزارش عصرتبریز، قمر طالبی؛ در سال‌های اخیر موجی تازه در میان جوانان به ویژه دختران شهرهای بزرگ شکل گرفته است؛ موجی از تمایل افراطی به لاغری و رسیدن به اندامی «اسکینی»؛ اندامی باریک، استخوانی و به‌اصطلاح ایده‌آل. بسیاری از جوانان برای رسیدن به این الگوی بدنی، رژیم‌های سخت و محدود را دنبال می‌کنند و […]
به گزارش عصرتبریز، قمر طالبی؛ در سال‌های اخیر موجی تازه در میان جوانان به ویژه دختران شهرهای بزرگ شکل گرفته است؛ موجی از تمایل افراطی به لاغری و رسیدن به اندامی «اسکینی»؛ اندامی باریک، استخوانی و به‌اصطلاح ایده‌آل. بسیاری از جوانان برای رسیدن به این الگوی بدنی، رژیم‌های سخت و محدود را دنبال می‌کنند و در بسیاری موارد، بدون مشورت با متخصص تغذیه تلاش دارند در کوتاه‌ترین زمان ممکن وزن خود را کاهش دهند. اما این میل ظاهراً بی‌ضرر به «تناسب اندام» در واقع می‌تواند سلامت جسمی و روانی آنان را با خطر جدی روبه‌رو کند.
فشار شبکه‌های اجتماعی و ایدال‌های غیرواقعی
اگر روزگاری معیار زیبایی در جامعه ایرانی چهره سالم و اندام متعادل بود، امروز الگویی تازه در فضای مجازی شکل گرفته است؛ الگویی که بدن‌های باریک، صورت‌های استخوانی و عدد پایین روی ترازو را ارزش محسوب می‌کند. شبکه‌های اجتماعی از اینستاگرام تا تیک‌تاک با تصاویر فیلترشده و تبلیغات رژیم‌های سریع به بازتولید تصویری غیرواقعی از بدن ایده‌آل دامن می‌زنند.
بر اساس بررسی‌های میدانی بسیاری از دختران و پسران جوان بین ۱۶ تا ۲۵ سال، تحت تأثیر همین تصاویر احساس می‌کنند «چاق‌تر از حد معمول» هستند. این تصور که اغلب حاصل مقایسه با بدن‌های ویرایش‌شده است، آنان را به سمت رژیم‌هایی سوق می‌دهد که وعده «۵ کیلو در یک هفته» یا «تغییر کامل اندام در یک ماه» می‌دهند.
در این رابطه یکی از دختران ۲۰ ساله دانشجو می‌گوید: «از وقتی صفحه‌های فیتنس و مدلینگ را دنبال می‌کنم، احساس می‌کنم اندامم نرمال نیست. چند بار رژیم‌های سخت گرفتم، حتی تا مرز غش کردن رفتم، ولی باز هم راضی نیستم.»
رژیم‌های خطرناک با طعم «معجزه»
در بازار پرهیاهوی تبلیغات مجازی، هر روز رژیمی تازه با نام‌های پر زرق‌وبرق معرفی می‌شود: رژیم ۵۰۰ کالری، رژیم کتویی سخت، رژیم آب و حتی «چالش ۷ روزه چربی سوزی». این برنامه‌ها اغلب از سوی افراد غیرمتخصص تدوین می‌شوند و هیچ مبنای علمی ندارند. نتیجه چیزی جز آسیب‌های جدی به بدن نیست.
مطالعات نشان می‌دهد حذف ناگهانی گروه‌های غذایی مانند چربی‌ها یا کربوهیدرات‌ها باعث کمبود ویتامین‌های حیاتی، ضعف عضلانی، ریزش مو، بی‌نظمی قاعدگی و افت عملکرد سیستم ایمنی می‌شود.
به‌گفته کارشناسان در رژیم‌های افراطی، بدن ابتدا از ذخایر آب و گلیکوژن استفاده می‌کند و کاهش وزن اولیه، واقعی و پایدار نیست.
در ادامه با بازگشت فرد به الگوی عادی غذا خوردن، وزن به سرعت بازمی‌گردد؛ پدیده‌ای که به آن «اثر یویو» گفته می‌شود.
سلامت را فدای عدد ترازو نکنید
برای بررسی بیشتر این موضوع با دکتر زهرا امیدوار، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی گفت‌وگو کردیم. او در ابتدای گفت‌وگو تأکید می‌کند که «وسواس لاغری» به یکی از دغدغه‌های اصلی نسل جوان تبدیل شده است.
به گفته او؛ امروزه بسیاری از مراجعان جوان من با تصویری غیرواقعی از بدن خود روبه‌رو هستند. آن‌ها تصور می‌کنند هرچه عدد وزن کمتر باشد، زیباترند، در حالی‌که سلامت بدن را قربانی این وسواس می‌کنند.
او در ادامه با اشاره به آسیب‌های جسمی رژیم‌های سخت می‌گوید: «وقتی فرد کالری دریافتی را به شدت کم می‌کند، بدن دچار شوک می‌شود. در ابتدا شاید کاهش وزنی ظاهری دیده شود، اما این کاهش ناشی از آب بدن و از دست رفتن توده عضلانی است، نه چربی. ادامه چنین رژیمی می‌تواند به اختلالات هورمونی، کم‌خونی، ضعف استخوانی و حتی نارسایی اندام‌ها منجر شود.»
دکتر امیدوار با تأکید بر اینکه هیچ رژیمی نباید باعث حذف کامل گروه‌های غذایی شود، ادامه می‌دهد: «چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها دشمن بدن نیستند. حذف چربی به‌ویژه در دختران جوان می‌تواند باعث قطع قاعدگی، ریزش مو و کاهش تولید هورمون‌های ضروری شود.»
لاغری که شادی را می‌بلعد
کارشناسان روانشناسی نیز نسبت به افزایش موارد اضطراب و وسواس مرتبط با رژیم هشدار می‌دهند. رژیم‌های محدود علاوه بر آثار فیزیولوژیک، ذهن فرد را درگیر کنترل مداوم غذا، کالری و وزن می‌کنند. در نتیجه احساس گناه پس از هر لغزش غذایی، انزوا در جمع‌های خانوادگی و افت عزت‌نفس پدید می‌آید.
دکتر امیدوار در این‌باره توضیح می‌دهد: «در بسیاری از جوانانی که رژیم سخت می‌گیرند، بعد از مدتی نوعی اضطراب مزمن و احساس شکست ایجاد می‌شود. برخی از آن‌ها وارد چرخه‌ای از پرخوری و گرسنگی می‌شوند که شبیه اختلالات خوردن است. این حالت نه‌تنها سلامت روان را به خطر می‌اندازد بلکه کاهش وزن پایدار را نیز غیرممکن می‌کند.»
او ادامه می‌دهد: «لاغری به خودی خود ارزش نیست. بدن سالم الزاماً بدن لاغر نیست. آنچه اهمیت دارد تناسب بین تغذیه، تحرک، خواب و سلامت روان است.»
بازار داغ مربیان غیرمجاز و مکمل‌های خطرناک
افزایش تقاضا برای لاغری سریع باعث رونق بازار مربیان اینستاگرامی و فروش مکمل‌های ناشناخته شده است. صفحات مجازی متعددی بدون مجوز، رژیم‌های آماده یا پودرهای لاغری می‌فروشند.
دکتر امیدوار هشدار می‌دهد: «متأسفانه برخی از این مکمل‌ها حاوی مواد محرک یا داروهای کنترل اشتها هستند که مصرف آن‌ها بدون نظارت پزشک می‌تواند به آسیب کبدی یا کلیوی منجر شود. جوانان باید بدانند هیچ قرص یا رژیمی وجود ندارد که بدون تلاش و تغییر سبک زندگی به‌طور ایمن باعث لاغری شود.»
چرا جوانان در دام رژیم‌های سخت می‌افتند؟
بررسی ها نشان می‌دهد که فشار زیبایی در نسل جدید تنها ریشه در مد ندارد، بلکه به ساختارهای فرهنگی و روانی مرتبط است. دکتر امیدوار در این باره می‌گوید: «بدن برای جوان امروزی نه فقط وسیله زیستن بلکه ابزاری برای هویت‌یابی است. در جامعه‌ای که دیده‌شدن در شبکه‌های اجتماعی اهمیت دارد، بدن بار نمادین پیدا کرده و هر نقص ظاهری می‌تواند احساس بی‌ارزشی ایجاد کند.»
به گفته او، رسانه‌ها با بازنمایی مداوم بدن‌های «بی‌نقص» و ترند شدن «اسکینی بودن» به این فشارها دامن می‌زنند. در نتیجه لاغری از یک هدف سلامتی به نوعی سرمایه فرهنگی تبدیل شده است.
چگونه باید با این پدیده مواجه شد؟
دکتر امیدوار راهکار را در آموزش و اصلاح نگاه عمومی می‌داند و در این باره می‌گوید: «باید به جوانان آموخت که سلامت مهم‌تر از لاغری است. رژیم غذایی باید با وضعیت بدنی، فعالیت فیزیکی و شرایط روانی هر فرد تنظیم شود. کاهش وزن پایدار یعنی تغییر تدریجی عادات غذایی، نه محرومیت شدید.»
او ادامه می‌دهد: «درمان چاقی یا اضافه وزن باید با مشاوره تخصصی انجام شود. یک برنامه درست شامل وعده‌های متنوع غذایی، مصرف میوه و سبزی، چربی‌های مفید، پروتئین کافی و فعالیت بدنی منظم است.»
از وسواس تا خودآگاهی
پدیده «رژیم‌زدگی» امروز نه فقط مسئله‌ای فردی بلکه نشانه‌ای از بحران در تصویر بدن در جامعه است. در حالی‌که تناسب اندام و ورزش از مؤلفه های مهم سلامت‌اند، افراط در لاغری، سلامت را تهدید می‌کند و گاه به اختلالات جسمی و روانی جبران‌ناپذیر می‌انجامد. نسل جوان بیش از هر زمان دیگری در معرض پیام‌های متناقض است؛ از یک سو توصیه‌های پزشکی برای تغذیه سالم و ورزش و از سوی دیگر فشارهای رسانه‌ای برای داشتن بدن کامل. تعادل میان این دو، شاید دشوارترین چالش جوان امروز باشد.
دکتر امیدوار در پایان چنین می‌گوید: «بدن ما سرمایه زندگی است، نه صحنه رقابت با دیگران. مراقبت از بدن یعنی گوش دادن به نیازهای واقعی آن، نه فشردن آن در قالب‌های تحمیلی زیبایی.»
و سخن پایانی اینکه؛ پشت تب لاغری سریع، واقعیتی تلخ پنهان است؛ واقعیتی که گاه با مشکلات هورمونی، ضعف استخوان، اضطراب، پرخوری عصبی و حتی افسردگی همراه است. اگر جامعه، رسانه‌ها و خانواده‌ها به جای تأکید بر وزن به سلامت بها دهند، شاید جوانان به جای ترس از چاقی، یاد بگیرند از بدن خود مراقبت کنند نه آن را مجازات.
- خبرنگار: قمر طالبی
