کارشناس تکتونیک سازمان زمین شناسی گفت: زلزله های سه هفته اخیر نشان می دهند که گسل تبریز تحت تأثیر حرکات صفحات بزرگ زمین قرار گرفته است. عصر تبریز: کارشناس تکتونیک سازمان زمین شناسی گفت: زلزله های سه هفته اخیر نشان می دهند که گسل تبریز تحت تأثیر حرکات صفحات بزرگ زمین قرار گرفته است. “رامین […]
کارشناس تکتونیک سازمان زمین شناسی گفت: زلزله های سه هفته اخیر نشان می دهند که گسل تبریز تحت تأثیر حرکات صفحات بزرگ زمین قرار گرفته است.
عصر تبریز: کارشناس تکتونیک سازمان زمین شناسی گفت: زلزله های سه هفته اخیر نشان می دهند که گسل تبریز تحت تأثیر حرکات صفحات بزرگ زمین قرار گرفته است.
“رامین الیاس زاده” با بیان اینکه گسل تبریز با روند شمال باختری جنوب خاوری بوده و می توان آن را ادامه شمال باختری یک شکستگی قدیمی دانست، عنوان کرد: این گسل از ماکو تا بستان آباد به صورت مشخص قابل پیگیری می باشد و ادامه آن به سمت زنجان توسط رسوبات کواترنری پوشیده شده است. با این وجود می توان اثرات خطی آن را در تصاویر ماهواره ای مشاهده کرد.
وی اضافه کرد: حرکات جدید این گسل فعالیت “مورب لغز راست بر” را نشان می دهند و در بخش شمالی تبریز مؤلفه امتداد لغزی آن بیشتر است، در حالیکه شاخه های فرعی جدا شده از آن، مؤلفه شیب لغزی بیشتری دارند.
وی افزود: در محدوده اطراف بستان آباد، شاخه فرعی از گسل تبریز جدا شده و در یک مسیر کمانی شکل به سمت شربیان و سراب ادامه پیدا می کند که به همراه گسلهای آستارا و دشت مغان در شکلگیری و چرخش بلوک سبلان نقش ایفا می کنند.
وی با بیان اینکه تشکیل کوه بزقوش در بخش جنوبی سراب نیز نتیجه فعالیت این شاخه فرعی است، گفت: در سمت صوفیان نیز این گسل به دوشاخه جدا شده و شاخه فرعی در مسیر کمانی شکل به سمت خوی و سلماس امتداد می یابد که در شکلگیری و چرخش بلوک سهند نقش دارد. تشکیل کوه میشو نیز نتیجه فعالیت این شاخه فرعی از گسل تبریز می باشد.
کارشناس تکتونیک سازمان زمین شناسی آذربایجان‌شرقی اظهار کرد: سیمای کنونی آذربایجان تحت کنترل گسل تبریز می باشد که احتمالاً در به وجود آمدن آتشفشان‌های سهند و سبلان نقش اصلی داشته است.
وی یادآور شد: عقیده برخی از زمین شناسان بر این است که گسل تبریز موقعیت “سوچر زون” را نشان می دهد که محل بخیه شدن دو صفحه توران در شمال و عربی در جنوب می باشد و به دلیل کروی بودن زمین، هم گرایی این دو صفحه بصورت مورب انجام می گیرد. به طوری که در مراحل اولیه هم گرایی و کوتاه شدگی ناشی از آن، شیب گسل ها کم تر بوده و در نتیجه مؤلفه شیب لغزی آن ها بیشتر از مؤلفه امتداد لغزی آن ها می باشد، ولی به تدریج و با پرشیب شدن گسل ها، مؤلفه امتداد لغزی آن ها غالب گشته و گسل تبریز از لحاظ مکانیزم دگرشکلی در مرحله امتداد لغزی قرار گرفته است.
وی تأکید کرد: لغزش در امتداد این گسل انجام می گیرد و چون انرژی در مسیر گسل توسط لرزههای کوچکتری که قابل احساس نیستند آزاد میشود، تصور میشود که گسل فعالیتی ندارد.
الیاس زاده با بیان اینکه مطالعات اخیر نرخ لغزش هشت میلیمتر در سال را برای گسل تبریز نشان می دهند، عنوان کرد: از لحاظ فعال بودن و غیرفعال بودن گسل تبریز، عنوان کردن مرحله جدید فعالیت برای آن نمی تواند درست باشد. وقتی یک گسل با نام فعال شناخته می شود یعنی دائم فعالیت های لغزشی در پهنه آن انجام می گیرد. گاهی مواقع در مسیر پهنه گسلی به دلایل مختلف قفل شدگی اتفاق می افتد و در آن بخش تجمع انرژی انجام می گیرد که این عمل با آزادشدن انرژی آنی و زلزله همراه خواهد بود.
وی افزود: کروی بودن زمین به یک گسل اجازه نمی دهد تا فعالیت آن در امتداد خط مستقیم ادامه پیدا کند در نتیجه با ادامه فعالیت گسل، شاخه هایی از آن جدا می گردد که تمایل دارند مسیر حلقوی را در سطح زمین دنبال کنند. فعالیت بیشتر شاخه های گسلی نیز می تواند یک محدوده را در مسیر حلقوی بریده و بلوک های جداگانه ای را ایجاد نماید. چنین فعالیتی در مورد گسل تبریز اتفاق افتاده و بلوکهای سبلان در شمال و سهند در جنوب توسط شاخه های جدا شده از آن شکل گرفته اند.
وی در ادامه با اشاره به اینکه زمین بصورت یکپارچه است و بنابراین، بلوک ها بصورت تکه های پازل در کنار هم قرار گرفته اند و حرکت یکی از آن ها مثل حرکت دومینو باعث جابجایی در بلوک دیگر می شود، بیان کرد: از این ویژگی می توان برای پیش بینی زلزله های مرتبط استفاده کرد. بنابراین در بحث پیش بینی زلزله باید رخدادهای لرزه ای کل زمین را بصورت دقیق بررسی کرده و با استفاده از مدل های دگر شکلی منطقه موردنظر، در مورد زمان وقوع زلزله نظر داد.
کارشناس تکتونیک سازمان زمین شناسی تأکید کرد: در مورد مکانیزم فعالیتی این بلوک ها مطالعات دقیقی انجام نگرفته است و به نظر می رسد جریان های گوشتهای نیز در چرخش آن ها نقش ایفا میکنند.
وی همچنین در خصوص زلزله های اخیر گفت: زلزله های ۳٫۷ ریشتری ۲۹خرداد ماه تبریز و ۴٫۵ ریشتری دو تیرماه خوی، بیانگر فعالیت بلوک سهند بوده و زلزله ۵٫۲ ریشتری ۱۱مرداد ماه ایمیشلی در آذربایجان و زلزله های هفته اخیر شربیان، مرند و هادی شهر بیانگر فعالیت چرخشی بلوک سبلان می باشند.
الیاس زاده همچنین با اشاره به نقش زلزله های ۷٫۵ ریشتری Georgia Island south در تاریخ ۲۹ مرداد ماه در وقوع زلزله های ۶٫۴ ریشتری ایتالیا در تاریخ سه شهریور، زلزله ۶٫۹ ریشتری میانمار در تاریخ سه شهریور، و زلزله ۷٫۱ ریشتری شمال Island Ascension در تاریخ هشت شهریور امسال، عنوان کرد: وقوع زلزله های کوچک مقیاس در طول سه هفته اخیر در منطقه، به زلزله های بزرگ مقیاس در خارج از مرزهای ایران مربوط می شود و مجموعه این زلزله های بزرگ در وقوع زلزله های ۴٫۷ ریشتری مرز ایران و پاکستان، ۴٫۱ تا ۳٫۷ ریشتری خاور ایران و ۳٫۵ ریشتری شمال ایران در طول سه هفته اخیر و زلزله های این هفته شربیان، مرند، و هادی شهر در شمال باختری ایران نقش داشته اند.
وی در ادامه بر لزوم بهره گیری از شواهد غیرعادی در منطقه از جمله، قطع شدن آب چشمه ها، فرونشست های غیر عادی زمین، پیداشدن چشمه های جدید، زمین لغزهای گسترده و سایر شواهد زمین شناسی برای پیش بینی وقوع یک زلزله تأکید کرد.
وی گفت: زلزله های سه هفته اخیر در جهان و داخل ایران نشان می دهد که حرکت صفحات بزرگ زمین، گسل تبریز را تحت تاثیر قرار داده است. بنابراین امکان وقوع زلزله مرتبط با این گسل در آینده دور از انتظار نیست ولی زمان و یا مکان دقیق آن مشخص نیست. شواهدی که نشان دهد این زلزله در محدوده اطراف تبریز اتفاق خواهد افتاد یا خیر؟ در حال حاضر وجود ندارد.
کارشناس تکنوتیک سازمان زمین شناسی یادآور شد: با این وجود وقوع زلزله های اخیر در محدوده بین خوی، مرند و تسوج و یا بین بستان آباد، میانه و سراب، احتمال بروز زلزله در این مناطق را نسبت به دیگر شهرهای شمال باختری ایران بیشتر کرده است. مشاهده شواهد غیر عادی در منطقه مثل قطع شدن آب چشمه ها، فرونشست‌های غیر عادی زمین، پیدا شدن چشمه های جدید، زمین لغزهای گسترده و سایر شواهد زمین شناسی و گزارش آن به مسئولان زمین شناسی می تواند کمک موثری در پیش بینی زلزله باشد./ایسنا
