عصرتبریز – رسول پورزمانی: این روزها افزایش فوتی های ناشی از مصرف مشروبات الکلی در سطح کشور بار دیگر زنگ خطر را در این باره به صدا درآورده است. مسئله این است که کتمان مصرف حداکثری مشروبات الکی خصوصا مشروبات الکلی دست ساز و غیراستاندارد و استفاده حداکثری از ابزار تنبیهی، دیگر جوابگو نیست و بایستی مسئولین امر در راستای حفظ سلامت جامعه راهکار دیگری غیر از کتمان و مجازات فروشندگان و مصرف کنندگان مشروبات الکلی پیدا کرده و بیازمایند. یکی از این راه ها که می تواند در کاهش مصرف مشروبات الکلی و پیشگیری از فوتی های ناشی از این امر کارساز باشد، آگاه سازی و اقناع جامعه از طریق متخصصین امر می باشد. در این باره البته سازمان های مردم نهادی که در حوزه سلامت فعالیت می کنند می توانند دست به کار شده و به کمک مسئولین مرتبط با این معضل بیایند.
نکته بسیار کارگشا در این باره این که بایستی قبول کنیم که این مشکل، مشکلی نیست که مربوط به امروز یا گذشته نزدیک باشد و ریشه در تاریخ ایران دارد. مراجعه به تاریخ ایران نشان می دهد که در مواردی، آگاهان جامعه سعی در آگاه سازی افراد جامعه کرده اند که تا بتوانند با تقلید از انجمن های تشکیل شده در اروپا، ایرانیان را به مضرات استفاده از مسکرات آگاه سازند. یکی از این انجمن های مردم نهاد به نام «انجمن ضد مسکرات» در تبریز که مربوط به دوره حکومت مظفرالدین شاه قاجار می باشد، برای جلوگیری از مصرف بیش از حد مشروبات الکلی توسط ارامنه شهر توسط دکتری ارمنی به نام دکتر پاشایان ترتیب داده شده بود. سید حسن تقی زاده که در زمان ولیعهدی محمدعلی میرزا در تبریز به سر می برده از وجود چنین انجمنی در تبریز خبر داده و حتی از قصد بانی انجمن برای پیشرفت دادن این انجمن و اهداف آن در کیان مسلمانان شهر، سخن به میان آورده و به تعریف ماجرای این تصمیم پرداخته است.
تقی زاده در این باره چنین نوشته است: « دکتر پاشایان ارمنی انجمنی در بین ارامنه تأسیس کرد که انجمن ضد مسکرات بر سیاق اروپا بود و فعالیت زیادی در این کار نمود. به حدی که در صورتی که انجمن را با بیست و دو نفر ارمنی شروع کرده بود و در ظرف دو سال به قریب سیصد نفر رسید یا در واقع سیصد خانواده ارمنی عضو داشت و وسعت گرفت. کارت های عضویت که چاپ کرده بود در یک طرف نوشته بود که قول شرف می دهم که مسکر نخورم و به مهمان هم ندهم و دائماً سعی کنم که دیگران را نیز از استعمال مسکر منصرف کنم و در طرف دیگر (یعنی پشت کارت) هم نوشته بود بعضی کلام ها از مشاهیر عالم در مضرات مسکرات. مثلا تا آنجا که خاطرم هست گویا از قول گلادستون رئیس الوزرای انگلیس جمله ای بود که گفته وبا و طاعون و تریاک و جنگ ها آنقدر در اتلاف نفوس عالم مؤثر نبوده که مسکرات بوده است. وقتی که کار جمعیت ضد مسکرات دکتر پاشایان پیشرفت خوبی در بین ارامنه کرد یک روز مشارالیه به من گفت که مسلمانان تبریز کمتر از ارامنه مسکر نمی خورند، بلکه خیلی بیشتر می خورند و بر حسب احصائیه که من دارم در تبریز بیش از تفلیس عرق خورده می شود. پس آیا بهتر نیست که ما یک مجلس نطق و خطابه در مضرات مسکرات برای مسلمانان هم دایر کنیم و من هم تأیید کردم.
منظور عمده دکتر مزبور آن بود که به واسطه فروش بلیط های ورودیه به مجلس مزبور کمکی به صندوق جمعیت خود تحصیل کند. پس ترتیبی داد و اجازه گرفت که این مجلس را در تالار مدرسه مبشرین آمریکایی برپا کند و دستور مجلس را چنان ترتیب داد که خود ابتدا نطقی به ترکی درباره جمعیت ضد مسکرات خودشان بکند و بعد دکتر ونمان طبیب آمریکایی نطقی به ترکی در مضرات جسمانی الکل و پس از او من نطقی به فارسی در مضرات ارثی مسکرات بکنم و در این بین تصاویر بر روی پرده نشان داده می شد و مخصوصاً قلب آدم سالم و قلب آدم الکلی و جگر هر دو و کلیه هر دو را نشان می دادند و همچنین بعضی مناظر آفریقا و حیوانات جنگل ها و غیره. چون همه مقدمات مهیا شد اعلانی در این باب منتشر گردید و به دیوارهای معابر چسبانده شد و بلیط ها فروخته شد و نظر به روابطی که خود دکتر با اشخاص محترم شهر داشت غالب محترمین و از جمله حاکم تبریز و قونسول عثمانی و غیرهما بلیط گرفته و قبول دعوت نموده بودند.»
مطالعه چنین مطالبی نشان از این دارد که این مشکل، معضلی نیست که یک شبه پدید آمده باشد و یک شبه نیز نمی توان با ابزار تنبیهی از جامعه زدود. پس بهترین راه قبول بحرانی شدن این موضوع و پیدا کردن راه حل های اقناعی خصوصا با کمک گرفتن از خود جامعه، نهادهای مردمی و متخصصان حوزه های مختلفی چون پزشکی، تاریخ، جامعه شناسی، روان شناسی و دیگر حوزه های مرتبط می باشد.
