با طبیعت و فضای سبز مهربان تر باشیم
با طبیعت و فضای سبز مهربان تر باشیم
صرفا انتقاد کردن و نشان دادن نواقص و ناهنجاری ها مشکلی از ما حل نمی کند بلکه باید عزم و همت عمومی باشد تا همه در کنار هم دست در دست هم کارهای بزرگ برای قوجا تبریز انجام دهیم.

عصر: اگر بدانیم که فرهنگ وابسته به طبیعت است و اگر قرار باشد توسعه را بر مبنای طبیعت و فرهنگ یک قوم استوار کنیم، چه خواهیم کرد. در گام نخست سعی می‌کنیم تعریفی از سه مقوله فوق ارائه دهیم و سپس موضوع اصلی را پی‌گیری کنیم.

طبیعت به معنای جهان مادی، جهان فیزیکی، جهان پدیده‌ها و جهان هستی از آن یاد شده است. همچنین در مفهوم جهان فیزیکی است که شامل همه پدیده‌ها و موجودات زنده است. طبیعت را به معنای جهان فیزیکی که شامل گیاهان، حیوانات و مناظر طبیعی است نیز در نظر می‌گیرند. فرهنگ اسلامی، طبیعت را گهواره و زمینه ساز پرورش و کمال انسان می داند. ازاین رو، با هر کس که به این عامل، آسیب و زیان رساند و آن را برای رشد بشر ناامن سازد، مقابله می کند. نظام طبیعت، بر اساس حکمت آفریده شده و همه عناصر آن از ابر و باد و مه و خورشید و فلک درکارند تا آدمی در پرتو آنها از مادیت به معنویت برسد و دنیا و آخرت را به شایستگی در خود به کمال برساند.

امام صادق علیه السلام به مُفَضَّل بن عمر می فرماید:اگر تو جهان آفرینش را با اندیشه و خردت درست ارزیابی کنی، آن را مانند ساختمانی می یابی که همه آنچه آفریده ها به آن نیازمند بوده اند، در آن پیش بینی شده است. آسمان، بسان سقفی است برافراشته؛ زمین بسان فرشی است گسترده؛ ستارگان، چراغ های چیده شده را مانند؛ گوهرها در دل این جهان ذخیره شده اند و همه چیز برای انسان آماده شده و آدمی مانند صاحب خانه ای، همه آنچه هست، در ملک اوست. گونه گونی گیاهان و حیوانات، برای برآوردن منافع و مصالح او تهیه شده است.

یکی از صفات خداوند، حفیظ است و در جهان بینی اسلامی، کل هستی در حوزه حفاظت پروردگار قرار دارد. بر اساس آموزه های دینی، انسان مسلمان نیز باید خود را به این صفت بیاراید و خود را در هر مکان و موقعیتی نگه دارنده و پاسدار امانت ها و نعمت ها از جمله محیط زیست انسانی بداند. پیشگیری از نابودی و تلف شدن طبیعت نیز با رعایت امانت داری و حفاظت امکان پذیر است.

پیامبر اسلام زمین را مادر انسان و امین خداوند می داند و می فرماید: «در نگه داری زمین بکوشید و به آن حرمت نهید که مادر شماست. هر کس بر روی آن کار نیک و یا بدی انجام دهد، گزارش خواهد کرد».

داشتن چنین نگاهی به طبیعت که پیامبر آن را به پیروان خود می آموزد و نیز خود را فرزند و پرورش یافته دامن او دانستن، در بهره وری درست از آن، اثر فراوان دارد. به فرموده پیامبر گرامی اسلام: «زمین را نوازش کنید و از آن برکت بگیرید؛ زیرا او مادر شماست، مادری که به فرزندانش مهربان است».

در بینش دین اسلام، انسان پیوند ویژه ای با طبیعت دارد. انسان از زمین پدید آمده است و باید حرمت آن را نگه دارد، حفظ حرمت زمین به این است که آن را آباد سازند و از ویرانی در امان دارند. خداوند نیز در قرآن می فرماید: «او شما را از زمین پدید آورد و خواست که آبادانش دارید.» از نگاه قرآن، آبادانی زمین، وظیفه انسان است. خداوند با اینکه طبیعت را رام شده انسان می داند و اینکه می تواند هرگونه بهره برداری از آن بکند، به او هشدار می دهد که به بهانه استفاده از طبیعت، نباید آن را نابود سازد. باید به گونه ای از طبیعت بهره برد که جریان حیات و زندگی بخشی همچنان برای نسل های آینده فراهم باشد.«آلوده کردن آب ها، از میان بردن پوشش های گیاهی، استفاده بی رویه از چوب جنگل ها، هدر دادن انرژی طبیعی و کوتاهی در بازسازی محیط زیست، در واقع، دور شدن از آموزه های ارزشمند انسانی و الهی است.

عواملی همچون توجه نکردن به ارزش های زیست محیطی و تنوع زیستی، سامان ندادن به مراکز جمعیتی و مشاغل داخل و حاشیه جنگل ها، بهره برداری بی رویه و غیراستاندارد از درختان و منابع جنگلی و جاده سازی، در سرعت بخشی به تخریب وسیع این منابع ارزشمند بسیار مؤثرند. جنگل، هدیه خدایی و دوست لازم بشر به شمار می رود. هیچ یک از پدیده های طبیعت، به اندازه جنگل در زندگی سالم آدمیان نقش اساسی ندارد. انسان نخستین، تنها در پناه طبیعت توانست به حیات و تولید نسل خود ادامه دهد. آدمی در قبال نگه داری جنگل و نوع بهره وری از آن، مسئول است. بدیهی است که جنگل، فقط متعلق به یک نسل و زمان خاص نیست، بلکه یک سرمایه ملی و جهانی است. در گفتار دینی نیز بارها به اهمیت درخت و درخت کاری و حفظ و پرورش گیاهان اشاره شده است.

همه عناصر طبیعت، از آنِ همه انسان ها و بلکه همه آفریده های خداوند است و هیچ کس حق نابودی و آلودگی آنها را ندارد. عواملی چون رشد شهرنشینی، ازدیاد زباله های شهری و جذب شدن برخی مواد شیمیایی در خاک، حفاری های معادن، چرای بی رویه دام ها، استفاده از سموم و آفت کش ها و مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی، به فرساش و آلودگی خاک و تخریب سطح زمین می انجامد. منابع محیط زیست، از مشترکاتند و همه حق دارند درست و منظم از آنها استفاده بکنند و کسی حق ندارد با آلوده کردن و استفاده نادرست آنها، زیست دیگران را به محیطی غیربهداشتی، دشوار و خطر آفرین تبدیل کند و همه در برابر این عناصر، مسئول هستند.

متاسفانه در دنیای کنونی بشر راه مبارزه به طبیعت را برگزیده است. به هر پارک وچمنی که وارد می شوی می بینی عده ای انسان مقادیر زیادی را تخمه شکسته اند وزیبایی سبز چمن را به سیاهی تبدیل کرده اند. بعد از آن همه به ارگان هایی مثل شهرداری حمله می کنیم که چرا نظافت نکرده اند چرا باقی مانده تخمه های عده ای بی فرهنگ  را سریعا جمع آوری نکرده اندمگر شهرداری چقدر نیروی انسانی دارد که شبانه روز برای نظافت خرابی ها بگمارد؟!

پارک هایی که در شهر ما ایجاد شده اند، ایرج میرزا و ائل گلی و عینالی و … با صرف و هزینه این مردم احداث شده اند وقتی مردم به استراحت به این مکان ها روی می آورند باید مثل خانه خود در نظافت آنها اهتمام داشته باشند در طبیعت نایلون وآشغال را رها نکنند چون عمر تجزیه آن طولانی هست و به محیط زیست صدمه می زند، در شان مردم فهیم آذربایجان نیست که فضای سبز خود را آلوده کند و همیشه طلبکار دستگاه های متولی باشد.

ما باید نظافت و محافظت از طبیعت را بعنوان فرهنگ تبدیل کنیم و در کنار عوامل خدوم شهرداری شهر خودمان را بعنوان الگو در کشور معرفی نماییم. صرفا انتقاد کردن ونشان دادن نواقص  وناهنجاری ها مشکلی از ما حل نمی کند بلکه باید عزم و همت عمومی باشد تا همه در کنار هم دست در دست هم کارهای بزرگ برای قوجا تبریز انجام دهیم.
به امید آن روز

احمد بایبوردی/فعال اجتماعی