گردشگران نوروزی در مورد تبریز چه می گویند؟

عصرتبریز؛ اسرا درویشی: هیاهوی اسفند که به پایان می‌رسد، کار و درس و مشغله کم‌رنگ می‌شود و به‌جای آن، سفر و تفریح و استراحت رنگ می‌یابد. با وجود درگیری‌های شغلی و سختی‌های فکری و کاری، تعطیلات نوروز، بهترین بهانه برای سرک کشیدن به شهرهای دیگر و تفرّجگاه‌هاست.

آذربایجان شرقی به‌ویژه شهر تبریز نیز یکی از مقاصد اصلی گردشگران است چراکه شهریار شیرین سخن نیز سروده بود «شهر تبریز است و جان قربان جانان می‌کند، سرمه چشم از غبار کفش میهمان می‌کند» اما شیوع ویروس کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن طی دو سال گذشته باعث شد تا مردم کشورمان از مسافرت‌های رایج تعطیلات نوروزی چشم بپوشند و گرد فراموشی بر خاطرات شیرین آنها از سفر به خطه آذربایجان، بنشیند.

اکنون با کاهش محدودیت‌های کرونایی و عادی شدن وضعیت سفرهای نوروزی نیز رونق گرفته است؛ شهر تبریز نیز مانند دیگر نقاط امسال شاهد مسافران بسیاری از گوشه و کنار کشورمان بوده است.

برای بررسی بیشتر موضوع به چند نقطه از مناطق دیدنی تبریز سری زده و وضعیت را از نزدیک جویا می‌شوم؛

بوستان ائل‌گلی، مأمنی دل‌انگیز برای مسافران در روزهای بهاری

مقصد اول تفرجگاه ائل‌گلی است، ائل گلی یا شاه‌گلی یکی از مهم‌ترین گردشگاه‌های شهر تبریز است که همه‌ساله گردشگران بسیاری را به خود می‌بیند.

جای جای بوستان تاریخی «ائل گلی» که قدمت آن به دوره آق قویونلوها برمی‌گردد، چادرهای رنگی مسافران گسترده شده و میهمانان دیار شهریاران این مأمن سبز و پرآب آرمیده در فراخنای دامنه‌های شمالی رشته کوه سهند را برای تفریح و گذران تعطیلات نوروزی خود انتخاب کرده‌اند.

خوشبختانه امسال بر خلاف سال گذشته، تبریز آب و هوای مناسبی دارد، قدم زدن در این هوای ناب بهاری،
در میان صدای گذر باد میان شاخ و برگ درختان و صدای مداوم پرنده‌های بومی لذت بی‌نظیری دارد. با اندکی دقت می‌توان صدای گفت‌وگوهایی با لهجه‌های مختلف را در جای جای این پارک شنید؛ لهجه‌هایی که در کنار یکدیگر، نماد کوچکتری از سرزمین‌مان، ایران را در ائل گلی گرد هم آورده است.

علی رحمانی مسافری از بوشهر است که همراه خانواده خود برای گذران تعطیلات نوروزی به تبریز آمده است، او می‌گوید: وقتی به اختلاف دمای تبریز و بوشهر فکر می‌کنم، خنده‌ام می‌گیرد، بوشهر بسیار گرم است اما تبریز آب و هوای خوبی دارد؛ آب و هوای بهاری بوستان ائل‌گلی همراه با طبیعت نابش خاطرات به یاد ماندنی را برای خانواده‌ام رقم می‌زند.

او ادامه می‌دهد: ما تازه به تبریز رسیده‌ایم و هنوز به مناطق دیگر آن نرفته‌ایم اما در نظر داریم چهار روزی اینجا بمانیم چراکه دل کندن از این آب و هوای بهاری بسیار سخت است.

خانم رضایی نیز مسافری از شهر قنات، قنوت و قناعت  یزد است که خواهرش ساکن تبریز بوده و چند روزی همراه همسرش به این شهر سفر کرده است.

بنابه گفته او یزد تفاوت بسیاری با تبریز دارد؛ او می‌گوید: یزد بافت تاریخی و هوای کویری دارد اما در تبریز به ندرت می‌توان بافت تاریخی یافت.

او به فضای سرسبز و دلنشین این بوستان اشاره کرده و ادامه می‌دهد: از سه روز قبل همه شب همراه با اعضای خانواده و فامیل اینجا آمده‌ایم و در تمام این مدت نظافت و پاکیزگی و کیفیت خدمات بوستان عالی بوده است.

بوستان ائل‌گلی را به سمت عمارت شهرداری تبریز یا به قول تبریزی‌ها سات قاباغی ترک می‌کنم،

عمارت شهرداری تبریز؛ نوای ساعت در نقطه مرکزی شهر

تبریز پر از معماری‌های زیبا و قدیمی است که دیدن تک‌تکشان بسیار لذت‌بخش است. در این بین خانه‌ها و معماری‌های قدیمی بسیاری در مرکز شهر قرار گرفته‌اند. بخش بزرگی از این معماری‌ها به سبک خانه‌های قدیمی تبریز هستند اما در این میان عمارت شهرداری یک استثنا است. این عمارت بیشتر یادآور عمارت‌های فرنگی است تا معماری قدیمی ایرانی و همین موضوع عمارت شهرداری را تافته‌ جدابافته شهر می‌کند.

شکوه و عظمت این بنا به شکل یک عقاب در حال پرواز بال‌های خود را در میدان ساعت تبریز به نمایش ‌می‌گذارد، عمارتی ۸۴ ساله که سالهاست نوای دلنشین عقربه‌های ساعت آن در خاطرات مردمان این شهر جا خوش کرده است.

مقابل عمارت کە می‌رسم، بە شکوە و قدمت عمارت کە نگاە می‌کنم، بە ایوان مشرف بە منطقە کە می‌نگرم، لبریز می‌شوم از خیال، از تجسم؛ ذهنم تصویری می‌سازد از تاریخ ۸۴ ساله آن، از روزگارانی که تلخ و شیرینی‌های بسیاری چشیده و شاهد فراز و نشیب‌های این سرزمین بوده است.

صدای آبی کە از حوض حیاط عمارت جاری می‌شود و صدای سرمست گنجشک‌ها در آستانە شروع فصل بهار، موسیقی دلنوازی را در حیاط عمارت طنین‌انداز کردە است.

داخل عمارت هیاهو است، غوغای مردان و زنانی که برای بازدید از این عمارت آمده‌اند، در مقابل در ورودی عمارت، سفره هفت‌سینی با مجسمه‌هایی از مردان و زنان آذربایجانی چیده شده است و میهمانان این عمارت باشکوه مشغول عکسبرداری از آن هستند.

عمارت شهرداری تبریز علاوبر کاربرد اداری آن، تالارهای مختلفی چون تالار دوربین‌‎‌های قدیمی، دفاع مقدس، چاپ و نشر، فرش، هنرهای معاصر، خط و خوشنویسی و تالار حکمت داشته و در داخل هر یک از تالارها، اشیاها و یادگاری‌های ارزشمندی به نمایش عموم مردم گذاشته شده است.

به سمت تالار فرش این عمارت روانه می‌شوم، بازدیدکنندگان در زیبایی این فرش‌ها غرق شده‌اند، فرش‌هایی غول پیکر که قدمت چندین ساله دارند و نقش و نگار آنها هر فردی را به سمت خود می‌کشاند.

خانواده‌ای را می‌بینم که غرق در زیبایی این فرش‌ها شده‌اند و به دقت نگاه می‌کنند؛ خانواده‌ای چهار نفره که از شهر بهار نارنج، دیار حافظ و سعدی شیرین سخن، شیراز، آمده‌اند، آقای حسینی پدر خانواده است و به دقت فرش‌ها را بررسی کرده و به فرزندان خود توضیح می‌دهد، او می‌گوید: از روزگاران گذشته فرش تبریز و آذربایجان زبانزد عام و خاص است و از زیبایی نقش و نگار آن بسیار شنیده بودم اما اکنون با چشمان خود می‌بینم که فراتر از توصیف‌هایی است که شنیده‌ام.

خانواده حسینی سه روز است که به تبریز آمده‌اند و تاکنون به موزه مشروطه، خانه حیدرزاده و بوستان ائل ‌گلی رفته‌اند.

آقای حسینی ادامه می‌دهد: نوروز امسال آب و هوای تبریز با وجود کوهستانی بودن گرمتر از شیراز است و هوای مطلوبی دارد.

او خاطرنشان می‌کند: تبریز شهر بسیار خوبی است اما ای کاش بافت تاریخی آن از بین نمی‌رفت.

عمارت ساعت را ترک می‌کنم، پس از پیاده‌روی نیم ساعته و گذر از پیاده راه تربیت تبریز که یکی از اصلی‌ترین مراکز خرید این شهر بوده و مانند روزهای گذشته شلوغ بوده و خرید و فروش در جریان است، به بازار قدیمی تبریز می‌رسم.

بازار سرپوشیده تبریز؛ بازاری به وسعت تاریخ

بازار کنونی تبریز مربوط به اواخر زندیه (یعنی از زلزله‌ای که در سال ۱۱۹۳ ه.ق روی داد) و عصر قاجار است و در زمان عباس میرزا که تبریز ولیعهد نشین و دارالسلطنه کشور بود سراها، تیمچه‌ها و بازارهای عالی تازه‌ای در این مجموعه احداث شد.
وقتی وارد بازار می‌شوم، شگفت زده می‌شوم، همه‌جا بسته است مغازه‌ها حتی تیمچه‌ها و سراهایی که به حیاط خلوت‌ها ختم می‌شوند. پرنده هم پر نمی‌زند صرفا سویِ نوری که از بالای سقف به زمین تابیده شده دیده می‌شود و فقط تعداد بسیار کمی از مغازه‌ها باز هستند. بازاری که به جز ایام عاشورا و تاسوعا روز تعطیلی به خود نمی‌بیند اما اکنون در تعطیلات عید نوروز و باوجود انبوهی از مسافران به خواب زمستانی رفته است.

مسافرانی که از گوشه و کنار کشورمان آمده‌اند، سرگردان مانده‌اند، حتی درِ حیاط‌ها نیز بسته است؛ این رسم مهمان نوازی از تبریزی‌ها بعید است. آجر به آجر این بازار بوی ایام گذشته را می‌دهد، با قدم زدن در آن به گذشته سفر می‌کنی، روزگاران که زندگی‌ها بی‌آلایش و ساده بودند.
تیمچه مظفریه و بخش کفش بازار تاریخی تبریز شهرت جهانی دارد، اما اکنون مسافران به جای آشنایی با قدمت فرش و کفش اصیل تبریز با درهای بسته روبرو می‌شوند.

به سراغ یکی از مغازه‌های باز این بازار می‌روم، علی حیدری مغازه‌دار تبریزی است که در این بازار لباس فروشی دارد، او دلیل اصلی بسته بودن بازار را مغازه‌داران تبریزی می‌داند و می‌گوید: اصناف و بازاریان تمام سال را پای کار هستند و از صبح علی‌الطلوع تا شب کار می‌کنند و کل امیدشان همین ۱۳ روز عید است، بی‌انصافی است که این استراحت چند روزه را هم از آنها بگیریم.

او ادامه می‌دهد: میراث فرهنگی و شهرداری هم همکاری خوبی ندارند، آنها می‌توانستند چراغ‌ها را روشن نگهدارند و یا به سر و روی بازار برسند.

محمدحسین شیلایی برای سفر از گیلان به تبریز آمده است، او ساعت‌ها است که در بازار بسته و تاریک تبریز قدم می‌زند چراکه به قول او قدم زدن در همین بازار بسته هم لذت خاصی دارد.

او می‌گوید: ای کاش بازار تبریز باز بود و همان رونق همیشگی را داشت اما بسته بودن آن باعث می‌شود تا بسیاری از مسافران نسبت به این شهر دلسرد شوند.

با کوله باری از غم و اندوه و دلی اندوهگین از اهمیت ندادن برخی افراد به فرهنگ و تمدن این دیار به سمت موزه قاجار روانه می‌شوم.

خانه امیرنظام گروسی؛ میراثی به جا مانده از دل قاجار

در دوره قاجار عمارت‌های بسیار زیبایی در محله ششگلان تبریز احداث شده که خانه امیر نظام گروسی (موزه قاجار) یکی از با ارزش‌ترین بازمانده‌های خانه‌های تاریخی بوده که هنوز هم با صلابت و عظمت خاص، خودنمایی می‌کند.

در بدو ورود به آن حوض طویل با ماهیان قرمز و سوسن و سنبل بهاری اطراف آن توجه مرا به خود جلب می‌کند، اولین چیزی که با دیدن این عمارت و معماری زیبای آن به ذهن می‌آید دوران شکوه و جلال خاندان گروسی است که زمانی در جاه و جلال فراوان در این عمارت زندگی کردەاند.

فکر و تجسم چندین بارە ذهن کە روزی امیرنظام گروسی ( نویسندگان دوره قاجار) در حیاط باشکوە عمارت خرامان خرامان قدم برداشتە و خدمەای کە پشت سر او بە آرامی حرکت می‌کردند تا در خدمت او باشند و یا فکر اینکە گهگاهی ذوق نویسندگی‌اش در همین قدم زدن‌ها گل‌انداختە، ذهن و روحم را بە وجد می‌آورد.

از پله‌های عمارت بالا رفته و داخل آن می‌روم، بالا رفتن از هرکدام از پلەهای عمارت یعنی قدم گذاشتن در ردپای تاریخ، ردپای افرادی کە روزی روزگاری در آن عمارت زیستەاند و قدم زدن در اتاق‌های تودرتوی عمارت یعنی یادآور زندگی و سرگذشت تلخ و شیرین امیرنظام‌ها.

ستون‌های کاشی کاری و گچبری شده، پنجره‌هایی با شیشه‌های رنگی و تابلوهایی از زنان و مردان دوران قاجار مرا به آن دوران‌ها می‌برد.

چنین خانه‌های قدیمی زیبایی در تبریز کم نیست و خانه امیرنظام تنها گوشه‌ای از آن است.

با پرس‌وجویی که از بازدیدکنندگان این عمارت داشتم، همه از زیبایی بی‌نظیر آن به وجد آمده و از آثاری که از دوران قاجار برجای مانده است، لذت برده بودند.

استقبال از اماکن گردشگری تبریز بی‌نظیر بوده است

مدیر امور گردشگری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری تبریز در رابطه با وضعیت استقبال گردشگران از اماکن دیدنی تبریز می‌گوید: امسال استقبال خوبی از برنامه‌های نوروزی شهرداری تبریز شده است و موزه‌ها هم عملکرد خوبی داشته و از سوی شهروندان و گردشگران تبریزی استقبال عالی شده است و غرفه‌داران نیز از وضعیت راضی هستند.

محمدرضا عیوضی ادامه می‌دهد: در ارتباط با اتوبوس‌های تبریز گردی نیز از دوم فروردین ماه استقبال، قابل توجه بوده است به‌گونه‌ای که حتی در نظر داریم تعداد اتوبوس‌ها را افزایش دهیم.

او اضافه می‌کند: ۱۰ دستگاه تاکسی «از من بپرس» نیز از ابتدای سال جدید در خدمت همشهریان و مسافران تبریزی هستند و آنها را راهنمایی می‌کنند.

عیوضی همچنین یادآور می‌شود: در راستای اقدامات محیط زیستی نیز از QR کد برای معرفی اماکن استفاده می‌کنیم و اطلاعات شهر و مناطق مختلف را در آن جمع‌آوری کرده‌ و گامی به سمت گردشگری هوشمند برداشته‌ایم.

افزایش ۳۱ درصدی بازدید از اماکن گردشگری تبریز

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی نیز می‌گوید: در دور نخست سفرهای نوروزی به استان شاهد ۹۶۲ هزار و ۶۳۳ مورد بازدید از اماکن تاریخی، فرهنگی و گردشگری آذربایجان شرقی بودیم که این آمار نسبت به مدت مشابه سال گذشته با افزایش ۳۱ درصدی همراه بوده است.

علیرضا بایرام زاده ادامه می‌دهد: براساس آمارهای اخذ شده از میان بازدیدهای انجام شده، ۵۸ هزار و ۶۹۹ مورد به بازدید از موزه‌های استان اختصاص دارد که نسبت به سال گذشته ۷۲ درصد افزایش یافته است.

او خاطرنشان می‌کند: کلیسای سنت استپانوس با ۱۸ هزار و ۸۹۸ بازدید، موزه آذربایجان با هشت هزار و ۲۵۹ و موزه قاجار با هفت هزار و ۱۴۲ بازدید از پربازدیدترین اماکن تاریخی و موزه‌های استان در دور اول سفرهای نوروزی بودند.

او همچنین در خصوص دلایل تعطیلی بازار تاریخی تبریز نیز تاکید می‌کند: دلیل اصلی مربوط به اصناف است که طی سال‌های متناوب اصناف و بازاریان بازار سرپوشیده تبریز با فرارسیدن تعطیلات نوروزی مغازه‌های خود را می‌بندند و امسال بر خلاف سال‌های گذشته بازار کفش و مظفریه با هماهنگی اصناف و مغازه‌داران باز بودند.

بایرام زاده متذکر می‌شود: باید در میان اصناف و بازاریان فرهنگ‌سازی شود که آن هم زمان بر است.