به گزارش عصرتبریز، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور دولت جمهوری اسلامی ایران، در زمان مسئولیت نمایندگی مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی همواره یکی از اصلی‌ترین نمایندگان در پیگیری احیای دریاچه ارومیه بود. اینک و بعد از گذشت پنج ماه از شروع بکار دولت چهاردهم به‌نظر می‌رسد، انتقال عرفی مسئولیت ریاست کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه از معاون اول دولت سیزدهم به دکتر محمدرضا عارف، باعث افول مجدد و اینک تعطیلی ستاد احیای دریاچه ارومیه شده است.
انتقادهای پیشین به دولت سیزدهم زمانی به اوج رسید که در سال ۱۴۰۱ ستاد احیای دریاچه ارومیه را به استاندار آذربایجان‌غربی سپرد و عملاً کارکرد این ستاد را از ملی به استانی تغییر داد. ولی علی‌رغم اینکه تصور می‌شد میزان اشراف و اهمیت دریاچه ارومیه برای شخص اول دولت چهاردهم، به اتفاق مناسبی منجر شود، افول فعالیت ستاد احیای دریاچه ارومیه به آنجایی انجامیده که برخلاف رویه ۱۱ سال پیش‌ازآن است. اینک در‌حالی به استقبال زمستان سال ۱۴۰۳ می‌رویم که هیچ برنامه و حتی خبری دال بر شروع رهاسازی از سدهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه مشاهده نمی‌شود.
اصولاً شروع به رهاسازی از سدهای حوضه از ابتدای دی‌ماه متکی به یکسری اطلاعات دقیق از پیش‌بینی آورد رودخانه‌های این حوضه است و قادر خواهد بود در فصل سرد سال و پیش از آغاز فصل کشت از ابتدای اردیبهشت، مقادیر آب قابل‌توجهی را با حداکثر اثربخشی به‌نفع تأمین حقابه زیست‌محیطی دریاچه ارومیه محقق کند.
با وجود آنکه سه ماه از پایان فصل زراعی و نیاز کشاورزان به آب گذشته ولی همچنان رهاسازی حقابه دریاچه ارومیه در سال آبی جاری (۱۴۰۴-۱۴۰۳) هنوز شروع نشده است. درحالی‌که به‌گزارش پژوهشگاه فضایی ایران تنها شش درصد از مساحت دریاچه ارومیه باقی مانده است. بنابر گزارش پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی، اگر دریاچه ارومیه فقط یکسال به‌طور کامل خشک باشد، به‌دلیل تابش آفتاب و کریستالیزه شدن نمک بستر آن، دیگر امکان احیای آن به‌طور کامل از دست خواهد رفت.
میزان بارش حوضه آبریز دریاچه ارومیه در سال آبی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ برابر با ۵۷ میلی‌متر است که در مقایسه با سال قبل از آن (۵۷ میلی‌متر) هیچ تغییر نداشته است. در چنین شرایطی، افزایش ۱۳۳ میلیون مترمکعبی مجموع حجم ذخیره سدهای حوضه نسبت به تاریخ مشابه در سال قبل از آن (۵۱۷ میلیون مترمکعب در سال جاری در مقابل ۳۸۴ میلیون مترمکعب در سال گذشته) در مقابل بارش یکسان را به هیچ شکلی نه می‌توان توجیه کرد و نه می‌توان پذیرفت.
در سال ۱۳۹۴ و بر مبنای مصوبات شورای‌عالی آب میزان حقابه دریاچه ارومیه از محل منابع آب تجدیدپذیر داخل حوضه در شرایط نرمال و از طریق رودخانه‌های حوضه دو هزار و ۵۷۸ میلیون مترمکعب رأساً توسط وزارت نیرو تعیین و ابلاغ شده است. به‌عنوان نمونه در تحقق این برنامه در زمستان سال ۱۳۹۷ و همزمان با افزایش قطعیت‌ها از احتمال وقوع سیل‌ها در فروردین ۱۳۹۸ سدهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه با حجم مناسبی تخلیه و به‌سمت دریاچه ارومیه رهاسازی شد. اقدامی که توانست در کنار تأمین حقابه دریاچه ارومیه، مانع بروز هرگونه خسارتی در سیل فروردین ۱۳۹۸ در این حوضه آبریز به‌دلیل وجود امکان ذخیره آن در سدها شود.
اقدام به رهاسازی از سدهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه به‌عنوان یکی از سهل‌الوصول‌ترین اجزای برنامه تأمین حقابه دریاچه ارومیه از ابتدای زمستان سال ۱۳۹۲ در دستورکار دولت‌ها و ستاد احیای دریاچه ارومیه بوده است، ولی به‌نظر می‌رسد در سایه تعلل معاون اول دولت چهاردهم در تعیین‌تکلیف ستاد احیای دریاچه ارومیه، امسال نه‌تنها خبری از آغاز رهاسازی از سدها نیست بلکه سایر برنامه‌های احیای این دریاچه نیز تا به اینجای کار به محاق رفته است. برنامه‌هایی که به رویه مرسوم سالانه از ۱۱ سال پیش تاکنون در این حوضه تبدیل شده بود، از قبیل انسداد انهار حوضه آبریز از ابتدای آذر تا پایان فروردین هر سال آبی، تعیین و ابلاغ برنامه کشت سالانه و حتی ابلاغ سطوح قراردادی کشت چغندرقند که تماماً می‌بایست تا به امروز تعیین‌تکلیف و اجرایی می‌شدند.
انتظار می‌رود مسعود پزشکیان که در ۸ آبان ۱۴۰۲ در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت گفته بود: «با مدیریت حاضر امیدی به احیای دریاچه ارومیه و زندگی دوباره آن نیست؛ ما همیشه منتظر می‌مانیم مشکل ایجاد و تبدیل به بحران شود، سپس به‌دنبال راه‌حل خواهیم بود. بی‌تردید چنین امری ممکن نخواهد بود تا زمانی که موضوعات را قربانی مسائل سیاسی کنیم و مدیران ناکارآمد که علم موضوعی را ندارند، بر سرکار بیاوریم روزبه‌روز نه‌تنها بر گسترش مشکلات دامن زده می‌شود بلکه شاهد بحرانی شدن اتفاقات هم خواهیم بود.» بیش‌ازاین، منتظر معاون اول خود نماند و شخصاً برای نجات دریاچه ارومیه از وضع بلاتکلیف کنونی آستین بالا بزند.
علی حاجی مرادی، کارشناس منابع آب
