علیرغم وجود پتانسیل های زیادی که در زمینه صادرات مبلمان و مصنوعات چوبی وجود دارد در سالهای گذشته به دلیل صادرات محصولات نامرغوب و عدم رعایت استانداردهای لازم دراین خصوص بسیاری از بازارهای مناسب از دسترس خارج شده و حتی در مواردی منجر به از بین رفتن اعتماد مصرف کنندگان مبلمان ایرانی در برخی […]
علیرغم وجود پتانسیل های زیادی که در زمینه صادرات مبلمان و مصنوعات چوبی وجود دارد در سالهای گذشته به دلیل صادرات محصولات نامرغوب و عدم رعایت استانداردهای لازم دراین خصوص بسیاری از بازارهای مناسب از دسترس خارج شده و حتی در مواردی منجر به از بین رفتن اعتماد مصرف کنندگان مبلمان ایرانی در برخی از بازارهای جهانی شده است.
عصر تبریز: صنایع چوب از جمله صنایعی است که از گستردگی زیادی بصورت صنف و صنعت در سطح کشور برخوردار است و دارای امکانات بالفعل و بالقوه فراوانی می باشد، گستردگی آن از منابع طبیعی و جنگل داری شروع شده و از کارخانجات بزرگی نظیر تخته خرده چوب، تخته فیبر، تخته لایه و روکش امتداد داشته و در نهایت به صنایع چوب و مبلمان ختم می شود، این طیف وسیع به همراه نیاز روزافزون به محصولات آنها نشانگر اهمیت بالای این صنعت است.
مبلمان عمدتاً توسط واحدهای صنفی و به تعداد بسیار کمتری توسط واحدهای صنعتی تولید می گردد. مهمترین تفاوتهای این دو بخش تولیدی یکی تولید انبوه در واحدهای صنعتی است و دیگری وجود ابعاد هنری در تولیدات صنفی است طبعاً مشکلات و مسائل این دو بخش نیز متفاوت است.
علیرغم وجود پتانسیل های زیادی که در زمینه صادرات مبلمان و مصنوعات چوبی وجود دارد در سالهای گذشته به دلیل صادرات محصولات نامرغوب و عدم رعایت استانداردهای لازم دراین خصوص بسیاری از بازارهای مناسب از دسترس خارج شده و حتی در مواردی منجر به از بین رفتن اعتماد مصرف کنندگان مبلمان ایرانی در برخی از بازارهای جهانی شده است.
بررسی جایگاه و وضعیت صنعت چوب و مبلمان استان آذربایجان شرقی
براساس گزارش خبرگزاری صمت نیوز آذربایجان‌شرقی از ۳۰۰ واحد تولیدی و صنفی مبلمان برخوردار است که در مجموع در شهرستان‌های مرند، منطقه آزاد ارس، روستای ارسی شهرستان هادی‌شهر، تبریز و حومه برای ۴ هزار و ۹۰۰ نفر فرصت شغلی ایجاد کرده و ۱۰ درصد نیاز داخل و ۲ درصد بازارهای داخلی را تأمین کرده است.
رئیس اداره امور صنایع غیرفلزی سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌شرقی در گفت‌وگو با صمت جایگاه ویژه‌ای برای آن در تولید استان درنظر گرفت و اظهار کرد: از این تعداد ۳۰ واحد آن در شهرستان مرند با کلاف‌سازی و صنایع چوبی برای حدود ۲۵۰ نفر فرصت شغلی ایجاد کرده‌اند تا در کنار ۵ واحد تولیدی منطقه آزاد ارس و حاصل دسترنج حدود ۲۰۰ نفر که در زمینه تولید مبل مشغول به کار هستند فعالیت خوبی در زمینه تولید مبلمان از خود نشان دهند.
۲۵ واحد خوشه صنایع چوبی روستای ارسی، هادی‌شهر و ۲۰۵ واحد تولیدی مبلمان تبریز و حومه توانسته‌اند با تولید انواع مبلمان و صنایع وابسته با ایجاد حدود ۴ هزار و۴۵۰ فرصت شغلی، ارزش افزوده مناسبی را نصیب استان کنند.
صنایع مبلمان آذربایجان‌شرقی ۸۰ درصد چوب مورد نیاز خود را از داخل و ۲۰ درصد باقی‌مانده را از بازارهای منطقه‌ای تامین می‌کند. متاسفانه از ۸۰ درصد چوبی که این واحدها استفاده می‌کنند ۵۰ درصد آن به صورت غیرقانونی جلوی در واحدهای تولیدی خرید و فروش می‌شود. پارچه مورد استفاده در این صنعت به شکل ۲۰ درصد از واحدهای تولیدی داخل، ۶۰ درصد چینی، ۳۰ درصد ترکیه‌ای و کمتر از یک درصد از بازارهای اروپایی تأمین می‌شود که تولیدکنندگان بزرگ با واردات مستقیم از چین و ترکیه و واحدهای کوچک به وسیله تأمین‌کنندگان بازار که آنها نیز به صورت عمده از چین و ترکیه واردات پارچه دارند نیاز خود به پارچه را تأمین می‌کنند.
مهمترین مشکلات صنعت چوب
- تأمین مواد اولیه مورد نیاز
- در کنار فرسودگی ماشین‌آلات و تجهیزات و سطح پایین فناوری مورد استفاده در این واحدها، تأمین زنجیره ارزش مانند مواد اولیه و دسترسی نداشتن به بازارهای فرامنطقه‌ای از دیگر معضلاتی است که واحدهای تولید مبلمان و صنایع وابسته با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
- نرخ بالای تعرفه واردات مواد اولیه، کاهش قدرت خرید مردم و تأثیر مالیات بر ارزش افزوده در قیمت تمام شده کالا از جمله موانع در مسیر توسعه صنعت مبل است.
- پایین بودن سطح مهارت و تعداد نیروهای انسانی متخصص
- ضعف استفاده از کارشناسان کارامد در مراکز صنعتی
مهمترین ظرفیتها و مزیتهای این حوزه در استان
اولین کارخانه تولید صنعتی مبل در ایران در تبریز مستقر است که با نیم قرن سابقه و بهره گیری از علم و تجارب گروه مجرب خود به عنوان اولین واحد تولید صنعتی مبل در ایران با دارا بودن واحد های پیشرفته خطوط برش و فرآوری چوب با آخرین تکنولوژی روز دنیا و مختص این کارخانه، ساخت فریم مبل به صورت صنعتی، سیستم اتاق رنگ، روکوبی پیشرفته و بسته بندی همراه با دفترچه برند و نیز واحد تحقیق و توسعه (R&D) توانسته نام خود را به عنوان اولین واحد صنعتی تولید مبلمان کلاسیک در ایران قرار دهد که با تولید انواع مبل کلاسیک، مدرن، آنتیک و آوانگارد در طرح ها و رنگ های متنوع، زینت بخش خانه های ایرانیان است.
مهمترین راهکارها
صنایع تولیدی چوب و کاغذ در مقیاس جهانی و همچنین در کشور ایران جهت ایجاد اشتغال و توسعه همه جانبه فرهنگی، اقتصادی، بهداشتی و صنعتی، نقش و جایگاه ممتازی ایفا می کند. لذا استمرار فعالیت این صنایع، بازسازی و توسعه آتی آنها جهت تأمین نیازهای روز افزون به فراوردههای چوب و کاغذ اجتناب پذیر است. بر این اساس،کمبود مواد اولیه سلولزی و عدم دسترسی مناسب و به موقع این منابع، پایین بودن سطح مهارت و تعداد نیروهای انسانی متخصص، ضعف استفاده از کارشناسان کارآمد در مراکز صنعتی، مدیریت سنتی و ضعف باور به روشهای علمی و نوین مدیریت، فقدان و یا ضعف در در بر نامه های راهبردی و… مهمترین چالش فراروی این صنایع در وضعیت موجود و نیز به لحاظ توسعه آتی، به ویژه در کشور های فاقد منابع جنگلی از جمله کشور ایران است.
بر این اساس از جمله مهمترین راهکارها جهت حفظ این منابع ارزشمند و اصلاح الگوی مصرف این منابع، به آموزش افراد در استفاده بهینه از مواد اولیه، اصلاح شیوههای مدیریت جنگل و کاهش ضایعات در هنگام بهره برداری، انتخاب روشهای اصولی جهت تأمین مواد اولیه مورد نیاز، مدیریت توسعه و تأمین مواد اولیه صنایع چوب و کاغذ و بازیافت ضایعات و پسماندهای کشاورزی و صنعتی می توان اشاره کرد که باید در صدر برنامه های مدیریتی در صنایع چوب و کاغذ قرار گیرد و دولت نیز بااعمال ساز وکار‌ها و روشهای مشخصی از جمله؛ تنظیم سیاستهای بازرگانی خارجی کشور در کنترل دقیق میزان واردات و نیز برقراری مشوق‌های صادراتی مناسب که خود اقدام مؤثر دیگری در حمایت از صنایع فراوردههای چوب و کاغذ کشور می باشد، می تواند در حل این چالش‌ها موفق گردد و بااین گام نه تنها می توان صنایع چوب و کاغذ را از خطر نابودی نجات داد، بلکه موجبات رشد و بالندگی این صنایع، توسعه پایدار آن و در نهایت شکوفایی اقتصاد جامعه فراهم میگردد.
تحول و تنوع در محصولات تولیدی همواره از جمله راهکارهای باقی ماندن در بازارهای هدف است چرا که شناخت نوع سلیقه مصرف‌کننده تا حدود زیادی می‌تواند حضور واحدهای تولیدی در عرصه رقابت را بیشتر کند؛ موضوعی که هم‌اکنون در صنایع مبلمان آذربایجان‌شرقی به خوبی خود را نشان داده است. علیپور با اشاره به این مطلب ادامه داد: جذب سرمایه‌گذار، رونق در تولید، تنوع و تحول در کالا با نیازسنجی بازار و بازاریابی محصول در صنایع مبلمان با حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی باعث شده این صنعت در استان ارزش افزوده و اشتغال مناسبی را ایجاد کند.
نگارنده: دکتر محمد کلامی، استاد دانشگاه و کارشناس رادیو اقتصاد
