جهانشهری تبریز؛ واقعیت یا توهم؟!

با کوچکترین جستجویی در فضای مجازی و وبسایت سازمان ملل و نهادهای تابعه آن، کذب بودن این اخبار آشکار و مسجل خواهد شد.

عصر تبریز： «کلانشهر تبریز از سوی سازمان ملل به عنوان جهانشهر انتخاب شد »! عنوان خبری بود که به سرعت در فضای رسانه ای کشور انتشار یافت و اکثریت وبسایتهای خبری معتبر و روزنامه های کشور بدون توجه به صحت و سقم خبر و منبع آن دست به انتشار این خبر زدند تا از رقبای رسانه ای خود عقب نمانند. قلمها به کار افتاد و هر کس بسته به شناخت خویش از تبریز و مشخصه های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی آن به توصیف چرایی این انتخاب پرداختند. نویسندگانی که حتی به خودشان زحمت ندادند تا سری به دیکشنری های داخلی و خارجی زده و معنای دقیق جهانشهر را بیابند. منبع و مرجع اصلی این خبر تنها یک اسم بزرگ به نام سازمان ملل بود که این دوستان حتی نخواستند وبسایت این سازمان و رویدادهای روزانه آن را چک کنند. چنان سر و دستی برای این خبر کذب شکستند که گویی از یک امر بدیهی سخن می گویند.

البته این اولین بار نبود که چنین القاب ناروایی را به تبریز نسبت می دادند و قبلا نیز القاب مشابهی که اتفاقا اهدا کننده آنها نیز سازمان ملل یا زیر مجموعه های آن بود، منتشر شده بود، ولی بدین اندازه متوهمانه و بدور از واقعیت نبودند. سالم ترین شهر ایران برای زندگی، توسعه یافته ترین شهر ایران،زیباترین شهر ایران و… عناوینی بودند که ادعا می شد اعطایی از سوی سازمان ملل و مجله الکترونیک آن هستند. این مورد آخر که خود سازمان ملل  مستقیما وارد عمل شده و تبریز را به عنوان جهانشهر انتخاب کرده است، اوج این اخبار کذب در انتخاب تبریز با این عناوین هستند.  با کوچکترین جستجویی در فضای مجازی و وبسایت سازمان ملل و نهادهای تابعه آن، کذب بودن این اخبار آشکار و مسجل خواهد شد. هیچ خبری مبنی بر اهدای این عنوان از سوی این نهاد بین المللی به تبریز در وبسایت آن وجود ندارد. تنها اخبار مربوط به شهر تبریز در وبسایت سازمان ملل مربوط به حمله  هوایی رژیم بعثی عراق به این شهر و یا معرفی آثار تاریخی و میراث فرهنگی تبریز همچون بازار سرپوشیده تبریز و مسجد کبود در وبسایت یونسکو است.
نکته دیگر ارائه یک وبسایت به عنوان  پورتال برتر معماری در سطح دنیاست. وبسایت Skyscrapercity  یک تالار گفتگوی معمولی بین افراد علاقمند به گردشگری است که محتوای آن توسط اعضای این تالار گفتگو، تأمین شده و در دسترس عموم قرار می گیرد. به عنوان مثال وقتی نام تبریز را در این وبسایت جستجو بکنیم، با تعدادی عکس از اماکن تاریخی و یا پارکهای تفریحی تبریز  مواجه خواهیم شد، نه  مباحث تخصصی معماری که این دوستان در نوسته هایشان به آن اشاره کرده اند.
اینکه جهانشهری تبریز به یکباره از کجا پدیدار گشته و زبان به زبان چرخید و در روزنامه های سراسری کشور نیز جای گرفت، بایستی برخی از سخنرانی ها و مصاحبه های رئیس و اعضای شورای شهر را در سال گذشته خواند. تخم لق جهانشهری تبریز را رئیس شورای اسلامی شهرستان تبریز در دهان دیگران گذاشت. ایشان در مهرماه سال گذشته در مراسم افتتاح پارک ائل داغی و پارک پیوند، فرمودند که کلانشهر تبریز به سمت جهانشهر شدن گام برداشته است. در مصاحبه ای دیگر ایشان خواستار همکاری مردم برای تبدیل تبریز به جهانشهر  شده بودند. یا اعضای دیگر که تبریز را دارای پتانسیل جهانشهر شدن دانسته اند. غافل از اینکه هیچ کدام از این دوستان معنای واقعی جهانشهری را نمی دانند و یا فکر می کنند با مطرح کردن چنین موضوع مضحکی بر اعتبار شورای شهر خواهند افزود. در هر حال  بهتر است که خودشان در این باره توضیح بدهند که منظور از جهانشهری تبریز و این همه هیاهوی رسانه ای حول محور آن چیست و چطور در عرض چند ماه، تبریز بدون داشتن زیرساخت های توسعه شهری تبدیل به جهانشهر شده است.

حال جهانشهر چیست ؟ به کدام شهرها می گویند جهانشهر؟
جهانشهر و یا Cosmopolis  به شهرهایی گفته می شود که میزبان ۷۲ ملت با نژاد و رنگ و زبان و دین و ملیت متفاوت هستند و تنها عامل همبستگی آنها، قانون شهروندی است که چتر حمایتی خود را بر سر این جوامع و افراد آن گسترانیده است. شهرهایی مثل پاریس، تورنتو، نیویورک و… که میزبان ملیتهای گوناگون با مشخصه های فرهنگی و اجتماعی متفاوت هستند . در کنار جهانشهر واژه دیگری نیز وجود دارد به نام جهان وطنی، که طرفداران این نگرش، تمامی کره خاکی را موطن خود دانسته و بسته به قوانین کشورها گذران عمر می کنند. حال با این تعاریفی که از جهانشهر  ارائه شد، آیا می توان تبریز را جهانشهر دانست؟
تبریز حتی در مقیاسی کوچکتر نیز نمی تواند جهانشهر باشد. جهان اسلام را در نظر بگیرید، تبریز حتی نمی تواند جهانشهر جهان اسلام باشد. این کار دلایل متفاوتی دارد و مهمترین آنها منع قانونی حضور اتباع کشورهای همسایه مخصوصا همسایه های شرقی در تبریز است. با بسیاری از کشورهای اسلامی دیگر تفاوتهای مهم فرهنگی و اجتماعی داریم.
شاید در فرهنگ لغت مخترعین این لقب دروغین، جهانشهری تعریف دیگری دارد ولی آنچه که مسلم است عدم انطباق فرهنگ و تاریخ و فضای سیاسی و اجتماعی تبریز با مفهوم جهانشهری به معنای کلی و قابل آن در سطح بین الملل است.

تبریز شهر زیبائیهاست
شهر اولین هاست
شهر خانه های تاریخی است
شهر بدون گداست
شهر بدون معتاد متجاهر است

اما جهانشهر نیست. این زیبائیهای تاریخی و فرهنگی و اجتماعی  و جاذبه های گردشگری نمی توانند مشخصه ای بر جهانشهر بودن تبریز باشند.
به قلم： جهانبخش احمدیان