به گزارش عصرتبریز به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک، حامی آکسوی، سخنگوی وزارت خارجه ترکیه گفت: ما از مقام‌های دولت چین می‌خواهیم تا به قوانین حقوق بشری اویغورها احترام گذاشته و این اردوگاه‌ها را تعطیل کند. ما از جامعه بین‌الملل و دبیرکل سازمان ملل نیز می‌خواهیم تا اقدامات مؤثر را در راستای پایان بخشیدن به تراژدی انسانی در سینکیانگ انجام دهد.
دولت ترکیه در واکنش به مرگ دوتار نواز و موسیقی‌دان برجسته اویغور، عبدالرحیم هیات، از چین خواسته ارودگاه‌هایی که حدود یک میلیون اویغور به اجبار در آنجا اسکان داده شده‌اند را برچیند. چین مدعی است در این “کمپ‌های کاری” به اویغورها آموزش می‌دهد و هدفش پیشگیری از “تروریسم” است.
عبدالرحیم هیات، یکی از معدود استادان دوتارنواز جهان که از اقلیت اویغور چین بود برای گذارندن یک دوره هشت ساله به یکی از این اردوگاه‌ها تبعید شده بود؛ سینکیانگ در شمال‌غربی چین میزبان حدود یک میلیون اویغور است و به لحاظ تقسیمات کشوری در نقشه یک ناحیه خودمختار همچون تبت است.
ترکیه در بیانیه‌ای که در همین رابطه منتشر کرده این اردوگاه‌ها را چون “کمپ‌های کاراجباری” دوران آلمان نازی خوانده است. اما چین مدعی است این اردوگاه‌ها مراکز بازآموزشی هستند.
اویغورها مسلمان هستند و زبان آنها ترکی است. آنها که اکثراً در سینکیانگ در شمال‌غرب چین زندگی می‌کنند در چند دهه اخیر به شدت با پکن درگیر بوده‌اند به طوری که دولت چین تهمیدات امنیتی و حضور نظامی گسترده‌ای در این منطقه دارد و تلاش کرده با تشویق مهاجرت مردمان هان که اکثریت نژادی را در چین دارند، بافت این منطقه را از نظر نژادی، قومی و زبانی تغییر دهد.
حامی اکسوی، سخنگوی وزارت خارجه ترکیه در بیانیه خود آورده است: دیگر بر کسی پوشیده نیست که بیش از یک میلیون اویغور ترک به دلایل واهی دستگیر و به شکنجه و شستشوی مغزی در این کمپ‌ها محکوم شده‌اند. از سرگیری اردوگاه‌های کاراجباری آن هم در قرن ۲۱ و اتخاذسیاست ادغام اجباری که مقام‌های پکن پیش گرفته‌اند موجب شرمساری بزرگی برای بشریت است.
ترکیه همچنین در این بیانیه با اشاره به مرگ استاد عبدالرحیم هیات اقدام چین در برپایی این ارودگاه‌ها را نقض گسترده حقوق بشر خوانده و از آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد خواسته برای توقف آنچه “فاجعه بشری” خوانده شده گام‌های موثری بردارد.
این در حالی است که پکن می گوید اردوگاه‌های سینکیانگ “مراکز آموزش شغلی” هستند که با هدف کمک به این ناحیه برای “خلاص شدن از تروریسم” برپا شده‌اند.
شهرت زکیر، یکی از مقام‌های ارشد دولت چین اکتبر سال گذشته گفته بود: “آموزش‌جویان” در این کمپ‌ها از اینکه به آنها فرصتی برای “تعمق درباره اشتباهاتشان” به آنها داده شده قدردانی می‌کنند.
اما فعالان حقوق بشر می‌گویند اویغورهای مسلمان بدون هیچ اتهام موثقی به این بازداشتگاه‌ها فرستاده شده‌اند و گاه تنها به علت طفره رفتن از دادن آزمایش اجباری ژنتیک، یا صحبت کردن به زبان اویغوری (که ریشه ترکمانی دارد) و یا حتی فقط به علت مشاجره با مقام‌های دولت مرکزی به این اردوگاه‌ها فرستاده شده‌اند.
سازمان عفو بین‌الملل از گزارش‌ها درباره نحوه مرگ عبدالرحیم هیات که هنوز پکن رسماً آن را تایید نکرده ابراز نگرانی کرده است.
عبدالرحیم هیات نوازنده برجسته و مشهور ساز دوتار بود؛ سازی که به درجه استادی رسیدن در نواختن آن بسیار دشوار عنوان شده است. او موسیقی را در پکن فراگرفت و مدت‌ها در تورهای ملی در سراسر چین نواخت.
آن طور که گزارش شده تبعید این استاد دوتار در پی ترانه‌ای بوده که او اخیراً بر اساس یکی از اشعار معروف اویغورها خوانده بود و در آن به نسل جوان توصیه می‌شد که به فداکاری‌های پدران خود ارج نهند.
در متن این ترانه “شهیدان نبرد” وجود داشت که ظاهراً پکن آن را “تشویق به تروریسم” استنباط کرده و بر همین اساس عبدالرحیم هیات را به تحمل هشت سال در یکی از این ارودگاه‌های اجباری محکوم کرده بودند.
