عصرتبریز – جهانبخش احمدیان: بعد از ظهر یکی از آخرین روزهای بهار، دفتر عصرتبریز میزبان یکی از مدیران جوان استانی بود. مدیری استاد که از بطن دانشگاه برخاسته و تحولی در عرصه مدیریت اداری یکی از نهادهای حمایتی استان ایجاد کرده است.
استاد دانشگاه است. اقتصاد خوانده و آگاه به تمام مسائل ریز و درشت اقتصادی در جامعه است. همین چندی پیش پاسخگوترین مدیر استانی در تعامل با اصحاب رسانه به انتخاب خود خبرنگاران شد. فردی خوش صحبت، متخصص در اموری که تحویل گرفته و متعهد نسبت به آن چه که اعتقاد دارد.
محمد کلامی، مدیر جوان کمیته امداد خمینی به همراه روابط عمومی این نهاد حمایتی، ساعتی را میهمان پایگاه خبری تحلیلی عصرتبریز بود. یکی از آن فرصتهایی که همیشه دنبالش بودم تا فارغ از تشریفات نشست های خبری و در جمعی دوستانه، دغدغه های اجتماعی خود را مطرح کنم.
از خانم جلیل پور حمایت می کنیم
گوی سبقت را از دیگر همکاران حاضر ربودم و اولین سوالم را در رابطه با بانوی قربانی اسید پاشی پرسیدم. اینکه اخیرا هزینه های کمرشکن جراحی وی در تهران موجب ایجاد اختلال در روند درمانی شده است و با کلی بدهی و یک ماه گروکشی در بیمارستان، روانه تبریز شده است؛ و آیا کمیته امداد به عنوان بزرگترین نهاد حمایتی کشور می تواند هزینه درمانی این فرد را تأمین کند؟
محمد کلامی که انگار منتظر سوال و جواب خبرنگاران حاضر در آن جمع بود، می گوید: “عمده درخواست خانم جلیل پور در آغاز روند درمانی خود، تأمین مسکن مناسب برای حضور در تهران بود که بالطبع کار راحتی برای ما بود و طی تماسی که با سازمان مرکزی داشتیم، محل اقامتی برای ایشان فراهم کردیم. در حال حاضر او بایستی تحت پوشش مستقیم کمیته امداد باشد تا به صورت اتوماتیک مشمول دریافت یک سری حمایتها شود. در مورد هزینه های درمانی ایشان نیز به دلیل عدم اطلاع از وضعیت بیمه تکمیلی و پوشش بیمه ای عمل های جراحی ناشی از اسید پاشی، نمی توانم اظهار نظر دقیقی انجام دهم ولی قطع به یقین خدماتی به ایشان در اداره درمان امداد ارائه خواهد شد. ما سابقه پرداخت ۲۲۰ میلیون تومان هزینه درمانی به یک نفر داریم، قطعا در این مورد نیز حمایت خواهیم کرد. ایشان از تسهیلات اشتغال امداد نیز بهره برده اند و در این مورد نیز خدماتی چون استمهال تسهیلات، مسکن و درمان وی انجام خواهیم داد.”
در فرهنگ جامعه ما تحت پوشش کمیته امداد قرار گرفتن، بار منفی روانی ایجاد می کند.
او از فرهنگ حاکم بر جامعه و بار منفی روانی موجود نسبت به مدجویان امداد نیز اظهار تأسف کرده اضافه می کند: ” متأسفانه در جامعه ما وقتی صحبت از تحت پوشش قرار گرفتن فردی توسط کمیته امداد می شود، بار منفی روانی ایجاد می شود که صحیح نیست. همه جای دنیا وقتی فردی در شرایط نامناسب اقتصادی قرار می گیرد، نهادهای خدمت رسان به یاری او می آیند، ولی در فرهنگ جامعه ما تحت پوشش کمیته امداد قرار گرفتن، بار منفی روانی ایجاد می کند که شاید به مذاق برخی خوش نیاید.
امداد علاقمند به رسانه ای کردن فعالیت های خود در راستای خدمت رسانی به محرومین جامعه نیست و این کار در مغایرت با رسالت اصلی کمیته امداد قرار دارد. اولویت اول ما در اداره، حفظ عزت مددجویان و خانواده های آنها است؛ چون ما در امداد ملزم به ارائه خدمات حمایتی به محرومین جامعه هستیم. ۸۴۱ مسکن مددجویی در سال گذشته ساختیم و در راستای حفظ عزت خانواده های مددجویی اجازه افتتاح عمومی آن را ندادیم.”
وضعیت کلی فقر در استان
خبرنگار دیگری از جمع حاضر، از وضعیت کلی فقر در استان و تعداد مددجویان کمیته امداد می پرسد که کلامی در پاسخ او می گوید: “جمعیت مددجویی استان در آغاز کار ما ۷۲ هزار خانواده بود که به واسطه سیاست های اشتغال و فوت برخی از مددجویان سالمند، این میزان به ۵۳ هزار خانواده رسید. در دی و بهمن ماه سال گذشته و در اثر تکان های اقتصادی و ایجاد تورم و تغییر شاخص خط فقر در درآمدها، مجبور به حمایت از مردمی شدیم که به واسطه التهاب بازار وضعیت اقتصادی بدی را می گذراندند. ۱۵ هزار خانواده جدید میهمان سفره کمیته امداد در بهمن ماه سال گذشته شدند و از آن تاریخ به بعد و در عرض ۵ ماه، ۵ هزار خانواده دیگر نیز به جمع مددجویان کمیته امداد پیوستند. در نتیجه، متأسفانه جمعیت مددجویی ما دوباره ۲۰ هزار خانواده دیگر افزایش یافت. در سال جاری بنا داریم با افزایش سیاستهای تشویقی خود در امر اشتغال و حمایت از کارخانجات و کارگاههایی که نیروی انسانی مورد نیاز خود را از کمیته امداد تأمین می کنند، ۱۰ هزار نفر را از نظر درآمد خودکفا کنیم. به عبارتی هدف گذاری ما تا پایان سال ۹۸ ایجاد ۱۰ هزار فرصت شغلی برای مددجویان کمیته امداد در کارخانجات استان است. ۲ سال حق بیمه افرادی که از طریق کمیته جذب کارخانجات تولیدی بشوند، توسط ما پرداخت خواهد شد که ماهیانه برای هر نفر ۵۴۰ هزار تومان است.”
عوامل مؤثر در روند افزایش مددجو
سکوت همکاران خبرنگار فرصت دیگری برای من است تا سوال دیگری درباره روند افزایش مددجویان داشته باشم. چه عواملی موجب افزایش مددجوی کمیته امداد می شود؟
مدیر کل کمیته امداد استان، عوامل زیادی را در روند افزایشی مددجو برشمرده و تأکید می کند: “افزایش مددجو در استان ما منوط به یک سری مسائلی همچون مسائل اقتصادی و نوسانات ارزی کشور، آسیبهای اجتماعی و فرهنگی همچون طلاق و اعتیاد است. اما نکته اصلی اینجاست که به طور ساده وردی های کمیته امداد، خروجی سیاست های غلط در بخش های دیگر است. به عبارتی هر تصمیم غلطی که در حوزه های مختلف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی گرفته شود، خروجی آن تصمیم ها تبدیل به ورودی کمیته امداد خواهد شد.”
۱۷۰ میلیارد تومان برای نیازمندان غیر تحت پوشش
حمایت از اشتغال و افرادی که توانایی راه اندازی کسب و کار کوچک را ندارند، سوالی بود که همواره ذهنم را درگیر بود. افرادی که قادر به تأمین روزمره‌گی های خود هستند، ولی کسب و کار پایدار ندارند. این مورد مورد پرسش بعدی من از مدیر کل امداد استان شد. کلامی در پاسخ به این سوال می گوید: “در امداد استان، ۸۰ درصد منابع به سمت مددجویان تحت پوشش می رود که می تواند خود شخص و افراد نزدیک به او باشد. اما، طبق طرحهای اشتغالزایی که داریم، ۲۰ درصد از منابع امداد استان را به افراد نیازمند غیر تحت پوشش اختصاص داده ایم که امسال با افزایش اعتبار این بخش، به ۳۰ درصد رسیده است. این اعتبار نزدیک به ۱۷۰ میلیارد تومان است که از طریق تسهیلات بانکی در اختیار متقاضیان نیازمند قرار می گیرد.”
طرح فلاح
خبرنگار دیگری درباره مباحث فرهنگی و آموزش مهارت های زندگی در جامعه مددجویی استان پرسید که مدیر کل امداد در این باره با استناد به آمار استانداری و نهادهای نظارتی، توضیحاتی ارائه داده و خاطر نشان می کند: “در بحث مباحث فرهنگی اعتبارات و کارکرد امداد استان قابل توجه است. برنامه های فرهنگی در کانون های امداد در مرکز استان و شهرهای بزرگی چون میانه و مراغه و مرند در دست اجرا داریم که مشاوره های فرهنگی، اجتماعی و آموزشی در اختیار مددجویان قرار می دهند. برنامه هایی در قالب طرح «فلاح» داریم که مشاورهای ما در خانه های مددجویی حضور یافته و به ارائه خدمات مشاوره ای می پردازند. یا درمانگرهایی در پست مشاوره اداره کل داریم که میزبان مددجویان در خود اداره هستند. خروجی این برنامه های فرهنگی طبق آمار نهادهای نظارتی و استانداری، کاهش قابل توجه آمار طلاق، اعتیاد و آسیبهای اجتماعی در جامعه مددجویی به نسب آمار کلی استان است. به عبارتی آمار طلاق، اعتیاد و آسیب های اجتماعی در جامعه مددجویی ما، به نسبت میزان استانی آن خیلی پایین است.”
ضرورت تشکیل کارگروه حمایت
موازی کاری بین نهادهای حمایتی شاید سوال خیلی از افراد جامعه باشد. اینکه یک فرد به صورت همزمان از چندین خیریه و نهاد حمایتی بهره مند شود و در کنار آن مددجویی چنین امکانی نداشته باشد. این سوال انگار درد دل خود مدیرکل بود. محمد کلامی در پاسخ به موازی کاری نهادهای حمایتی تأکید می کند: “در بحث موازی کاری نهادهای خیریه، ما با بهزیستی و اخیرا مستمندان هماهنگ هستیم که لیست مددجویان خود در اختیار همدیگر قرار داده ایم. اما بحثی که با ۳ استاندار قبلی و فعلی مطرح کرده ام، تشکیل کارگروه حمایت در استان است. ما در شورای اداری استان برای هر حوزه ای کارگروهی تشکیل داده ایم، ولی برای حمایت چنین کاری انجام نشده است. در کارگروه حمایت اگر تشکیل شود، اولا سیاست گذاری های نهادهای حمایتی استان در آنجا انجام می گیرد و مبارزه با فقر از شکل سنتی آن خارج می شود. در ثانی یک نرم افزار واحدی تشکیل می شود که مشخصات تمام مددجویان نهادهای حمایتی و خدمات ارائه شده به آنها در آن ثبت می شود و این نهادها مشخصات و میزان دریافت خدمات از سوی دیگر نهادها را در آن نرم افزار مشاهده خواهند کرد.”
روش سنتی مبارزه با فقر تاریخ انقضایش پایان یافته است و پمپاژ صرف کالا و خدمات روش غلطی است.
کلامی ادامه می دهد: “متأسفانه در فقدان چنین کارگروه و سیاست گذاری هایی و ادامه همان روش سنتی مبارزه با فقر، موجب شده است که بخشی از جامعه به سمتی برود که فقر تبدیل به شغل شود. ظرفیت های حمایتی در حال حاضر تباه می شود و حمایت های موازی نهادهای حمایتی موجب بروز آسیب های اجتماعی می شود. روش سنتی مبارزه با فقر تاریخ انقضایش پایان یافته است و پمپاژ صرف کالا و خدمات روش غلطی است که معمولا اساس کار نهادهای حمایتی جامعه ما است.”
اورژانس اجتماعی باید درمانگر باشد
کلامی در ادامه بحث موازی کاری در بین نهادهای حمایتی اضافه می کند: “ما اورژانس اجتماعی هستیم و تا یک مقطع خاص می توانیم حمایت کنیم. بایستی افراد در نهادهای حمایتی درمان شده و به جامعه باز گردند. قرار نیست در نهاد های حمایتی بستری شده و مادام العمر از فعالیت های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی باز بمانند. حمایت بی حد و حصر از افراد و بدون هیچ برنامه ای، موجب تشدید آسیب های اجتماعی می شود. به عنوان مثال، خانم جوانی که پس از طلاق مورد حمایت بی حد و حصر نهادهای حمایتی قرار می گیرد، فرصت ازدواج مجدد و و زندگی دوباره از او سلب می شود. می توانیم با ارائه بسته های حمایتی و تشویق به ازدواج مجدد و تشکیل خانواده، به دنبال برقراری زندگی عادی و بازگشت مددجویان به جامعه باشیم.”
مراکز نیکوکاری، از مردم برای مردم
مشارکت های مردمی در قالب مراکز نیکوکاری امداد در سطح استان، یکی دیگر از سوالات جمع حاضر بود که محمد کلامی در این باره می گوید: “ما در بحث توسعه مراکز نیکوکاری در سطح کشور، رتبه اول را داریم. اساس تشکیل چنین مراکزی هم به تأسی از فرمایش امام راحل (ره) بود. بدین صورت که نهادهای موازی با کمیته امداد همچون بهزیستی، قبل از انقلاب وجود داشت، ولی اساس تشکیل کمیته امداد توسط امام خمینی، نهادینه کردن اصل «از مردم برای مردم» بود.”
کلامی در این رابطه گریزی هم به چابک سازی اداره امداد زده و اضافه می کند: “در راستای برآورده کردن اصل از مردم برای مردم، اعتقاد دارم باید اختیارات و وظایف کمیته امداد را به مردم واگذار کنیم و محوری ترین شکل این امر، توسعه مراکز نیکوکاری است. این مراکز در محلات مختلف شهر تشکیل می شوند و از آنجایی که آشنا به مردم منطقه از لحاظ فقر و غنا هستند، می توانند نقش امداد را به خوبی ارائه کنند. حتی صندوق صدقات را نیز در همین راستا در اختیار مراکز نیکوکاری قرار می دهیم.”
