به گزارش عصرتبریز، آفتاب در حال طلوع است و نور خورشید از لابه لای شاخ و برگ و تنه درختان، تاریکی به جا مانده از شب را روشن‌تر می‌کند؛ طنین آوای پرندگان و طبیعت نیز آرامش و سکوت را می‌شکند، درختان با قد و قامت خود هر روز محکم‌تر از قبل در خاک ریشه می‌کنند. نهرهای کوچکی در دل جنگل جاری است. سکوتی نسبی در جنگل حکمفرماست و گاهی صدای بال زدن پرنده‌ای این آرامش دوست داشتنی را بر هم می‌زند. حیات در جنگل جریان دارد.
اما این روزها برای جنگل روزهای متفاوتی است! جنگلهای ارسباران (قره داغ) را می‌گویم که با کم لطفی و بی‌مسوولیتی برخی‌ها نه تنها از فهرست ثبت جهانی جا ماند، بلکه زخم دیگری نیز بر پیکره‌اش پدیدار شد.
تیغ بی‌مهری بر پیکر جنگلهای ارسباران
ارسباران (قره داغ) زیبای ما تجربه یک حس تازه در وجود خود دارد، تجربه‌ای که قلب‌اش را به تپش در آورده است. این روزها تیغ بی‌مهری تیشه بر ریشه درختانش زده؛ صدای اره‌های برقی و تبرها در ارسباران قطع نشده؛ درختان یکی از پس دیگری می‌افتند. آری اکنون نفس جنگلهای ارسباران به شماره افتاده و سرنوشت سیاه در انتظار بهشت آذربایجان است.
هر چه بیشتر در دل جنگلهای ارسباران قدم بزنید، نشانه‌های بیشتری از درخت‌های سر بریده را خواهید یافت. درختانی که با تبرهای تیز آهنین، بی‌رحمانه یکی پس از دیگری، قامتشان را بر زمین می‌گذارند.
تصاویر و فیلم‌های متعددی از قطع درختان جنگلی توسط رسانه و شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. علاوه بر آن هر روز تصاویر زیادی از حمل درختان قطع شده نیز توسط کامیون‌ها در جاده‌ای استان منتشر می‌شود.
برخی مسوولان مدعی هستند تصاویری که در فضای مجازی از حمل چوب توسط کامیون‌ها منتشر می‌شود مربوط به قطع درختان باغات شخصی و زراعی کشاورزانی است که با مجوز جهاد کشاوری اقدام به اصلاح درختان مریض و غیرمثمر کرده‌اند! ادعایی که با تصاویر منتشر شده همخوانی ندارد.
اما در عین حال مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌شرقی با توضیحی که داد، آب پاکی را بر پیکر منتقدان ریخت!
او گفته است: «برخی افراد، ماشین‌های حامل چوب را که از استان‌های دیگر آمده و از جاده‌های آذربایجان‌شرقی عبور می‌کنند را به حساب جنگلهای ارسباران می‌گذارند در حالیکه اصلا چنین نیست!».
از قطع درختان ارسباران (قره داغ) همه گفته‌اند و نوشته‌اند ولی ثبت جهانی جنگلهای هیرکانی در فهرست جهانی در حالی انجام می‌شود که برای حفظ، نگهداری و ثبت جهانی جنگلهای ارسباران هیچ عزمی دیده نمی‌شود.
سازمان میراث فرهنگی از سه سال پیش به دنبال ثبت جهانی جنگلهای ارسباران (قره داغ) در کمیته یونسکو بود، اما ۱۱ تیرماه سال گذشته خبر رد این پرونده از سوی کمیته میراث جهانی یونسکو اعلام شد.
بلافاصله بعد از اعلام این خبر، معاون میراث فرهنگی کشور گفت: کمیته میراث جهانی یونسکو در پی تلاش‌های هیات نمایندگی کشورمان و ارائه توجیهات علمی از رأی قبلی خود دایر بر«رد ثبت» ارسباران در فهرست میراث جهانی منصرف شده و با این رأی ایران می‌تواند پس از رفع مشکلات از جمله ضرورت جابه‌جایی زمین‌های کشاورزی موجود در منطقه نسبت به ارائه پرونده و ثبت اثر اقدام کند.
کشیده شدن ثبت جهانی هیرکانی کجراهه است
این در حالی است که چندی پیش محقق برجسته کشاورزی و منابع طبیعی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، کشیده شدن مقوله ثبت جنگلهای هیرکانی به عنوان میراث طبیعی از سوی سازمان میراث فرهنگی را یک کجراهه دانست.
به باور مرتضی شریفی، طبق ضوابط جهانی ثبت میراث طبیعی جهانی واجد معیارهای لازم، با هماهنگی دستگاه اجرایی متولی که به نمایندگی از دولت منابع را در تملک دارد، معمول است با این وجود نزدیک به یک دهه است که هر از چند وقتی میراث فرهنگی از محل اعتبار ملی در مبحث خارج از تخصص خود در حوزه دیگر دستگاه‌ها ورود پیدا کرده دست به تهیه گزارش می‌زند.
به گفته او، آخرین مورد این ورود خارج از تخصص را می‌توان به تهیه گزارش ثبت ارسباران عنوان کرد که در گزارش مزبور حتی ارزیابی میدانی شفافی از معیارهایی مثل: پروسه تاریخی زمین شناسی، پروسه اکولوژیک، جلوه‌های زیبائی شناسی و تنوع‌زیستی که منحصر به‌فرد بودن جهانی آنها را توجیه کند ارائه نشده است.
این استاد دانشگاه، ثبت جهانی جنگلهای ارسباران از سوی سازمان میراث فرهنگی را تک بعدی می‌داند و معتقد است: آیا مسوولان این سازمان با حرکت بدون تخصص خود، آگاهانه یا ناآگاهانه در خدمت کشور دیگر نیستند که به این ترتیب امتیاز جهانی را از ما بگیرند؟
درباره ثبت جهانی نشدن جنگلهای ارسباران (قره داغ) مسائل بسیاری را مطرح کرده‌اند.
نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی در این خصوص می‌گوید: «ایران باید اطلاعات بیشتری در مورد این پرونده به یونسکو ارائه می‌کرد».
محمداسماعیل سعیدی یادآور می‌شود: «پرونده ارسباران از سوی اعضای کمیته میراث جهانی یونسکو نیازمند بررسی مجدد شناخته شده است».
او با بیان اینکه اطلاعات در مورد پرونده جنگل ارسباران باید تکمیل شود، اضافه می‌کند: «ایران سال گذشته این سهمیه را از دست داد و مسوولان ذی‌ربط باید برای تکمیل اطلاعات نهایت اهتمام خود را داشته باشند».
سرنوشت سیاه در انتظار بهشت آذربایجان
براساس تصمیم ارزیابان اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت (IUCN) این پرونده رد (Non inscription) اعلام شده بود که با رایزنی‌های انجام‌شده با IUCN همچنین اعضای کمیته در دفاع از ارزش‌های پرونده امکان ثبت این اثر پس از رفع مشکلات عنوان شده در ارزیابی کارشناسان اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت وجود دارد.
منطقه حفاظت شده ارسباران(قره داغ) به مساحت ۷۸ هزار هکتار در آذربایجان‌شرقی و در مجاورت کشورهای آذربایجان و ارمنستان در کنار رود ارس قرار گرفته است.
این منطقه که در ۲۹ مرداد سال۹۳ در فهرست میراث طبیعی کشور ثبت شد، دارای بیش از ۷۰۰ گونه گیاهی بوده و ۱۵ نوع گونه‌های نادر جانوری نیز در آن زیست می‌کنند و با داشتن کمتر از ۵ صدم مساحت کشور بیش از ۱۳ درصد پوشش گیاهی ایران را در خود جای داده است.
ایران رتبه ۴۵ را در بین ۱۵۶ کشور جنگل‌دار جهان در سال ۹۳ داشته. این آماری است که معاون وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرده است! چهار سال گذشته و اکنون دیگر معلوم نیست ایران هنوز این جایگاه را دارد یا نه!
فعالان محیط زیست بارها در خصوص از بین رفتن جنگلهای ارسباران (قره داغ) هشدار داده‌اند.
بیم آن می‌رود که ادامه روند تخریب جنگلهای ارسباران (قره داغ)، حیات گونه‌های پرندگان و حیوانات را تهدید کرده و حتی در دراز مدت به بحران محیط زیستی در این منطقه منجر شود.
داغی که جا ماند!
با همه این اوصاف اگر بخواهیم دو کلام حرف حساب با مسوولان استان بزنیم باید از آنها پرسید که آیا فرصت یک‌ساله از تیرماه سال گذشته تا تیرماه سال‌جاری فرصت کافی برای رفع مشکلات ارسباران نبود؟ آیا قطع درختان ارسباران پروژه‌ای برای صرف‌نظر کردن مردم از جهانی شدن این جنگلهای بکر بود تا اهالی منطقه شمال‌غرب کشور بگویند که جلوی قطع درختان را بگیرید و ثبت جهانی پیش‌کش؟
گزارش تصویری عصرتبریز از قطع درختان قره داغ را از اینجا ببینید.
- منبع خبر: فارس
