به گزارش عصرتبریز، حسن گلی، دیپلمات سابق کشورمان در جمهوری آذربایجان که در روضه طوبی در جمع تعدادی از اهالی فرهنگ و هنر تبریز با موضوع محرم در قفقاز سخن می‌گفت، با اشاره به اهمیت جغرافیایی و موقعیت استراتژیک قفقاز، گفت: «این منطقه به نوعی چهارراه فرهنگی و تقاطع ادیان و تمدن‌های مختلف محسوب می‌شود که در طول تاریخ مورد توجه قدرت‌های بزرگ بوده است و ساکنان این منطقه غالبا سرنوشت غم‌انگیزی را تجربه کرده‌اند.»
گلی با بیان روند جدایی این منطقه از ایران اظهار داشت: «از حدود دو قرن پیش از این که با انعقاد قرار داد ترکمانچای، جدایی جغرافیایی و سیاسی قفقاز از ایران تثبیت گردید؛ تلاش‌های مستمری برای انفکاک فرهنگی و مذهبی قفقاز از ایران و اسلام نیز صورت گرفته است که اوج این تلاش‌ها در دوره هفتاد ساله کمونیست‌ها بود و در این دوره ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های فوق‌العاده زیادی از ممنوعیت سفر به حج و عتبات گرفته تا ممنوعیت ابراز و انجام هرگونه عقیده و رفتار دینی صورت گرفت، علمای زیادی به شهادت رسیدند یا حبس و تبعید شدند که ده‌ها نفر از این علما دارای درجه اجتهاد بودند. کمونیست‌ها در این دوره خیل کثیری از مردم دیندار آذربایجان را به شهادت رساندند و حتی برای جدا نمودن فرهنگ مردم این منطقه از گذشته خود طی دو مرحله الفبا را تغییر دادند و مساجد و مراکز دینی را تعطیل نمودند ولی علی‌رغم همه این اقدامات و با جود اینکه توانستند تا حدود زیادی رنگ و بوی دینی قفقاز را تحت‌الشعاع قرار دهند، لیکن نتوانستند به مقصود نهایی خود که حذف کامل دین از زندگی شخصی و اجتماعی بود برسند و مهمترین علت این مساله عشق و علاقه قلبی و زوال‌ناپذیر مردم به محرم و عاشورا بود که باعث گردید اسلام و تشیع در قفقاز حفظ گردد و در واقع تحقق کامل این فرمایش امام خمینی (ره) که فرموند محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است بیش از هر جغرافیای دیگر در قفقاز قابل مشاهده است.»
حسن گلی در ادامه با بیان دیگر کارکردهای عاشورا در قفقاز گفت: «شکل‌گیری ادبیات آئینی و مرثیه در جمهوری آذربایجان و تاثیرگذاری آن بر ادبیات و موسیقی در این کشور از دیگر کارکردهای محرم در عرصه اجتماعی قفقاز محسوب می‌گردد که شعرای بزرگی از جمله علی‌اکبر صابر، سید عظیم شیروانی، قاسم بیک ذاکر، حاج مایل علی‌اف، حاج ماهیر علمدار در گذشته نچندان دور و شعرایی مانند حاج ائلشن خزر، حاج سیار، حاج گل بالا فنایی در دوره کنونی آذربایجان در این عرصه ایفای نقش نموده‌اند.»
این کارشناس مسائل قفقاز از جمله مهمترین کارکردهای عاشورا در قفقاز را جلوگیری از استیلاء کامل فرهنگ لیبرالیسم غربی در این منطقه دانست و اظهار داشت: «علی‌رغم همه تلاش‌های رسانه‌ای و سیاسی که در جامعه‌‌ای مانند جمهوری آذربایجان به منظور ترویج فرهنگ لیبرالیسم غربی و مولفه‌های آن بعمل می‌آید، اما با فرا رسیدن محرم؛ باورهای دینی مردم جان تازه‌ای می‌گیرد و در روز عاشورا؛ شهر باکو و دیگر شهرهای آذربایجان بدون اینکه تعطیل رسمی باشد فضای معنوی و حسینی به خود می‌گیرند و تجمعات چند ده هزار نفری در نقاط مختلف باکو و قصبه‌های اطراف و شهرهای مختلف این کشور ایجاد می‌شوند و صحنه‌های زیبایی از دلدادگی مردم به اهل بیت علیهم‌السلام آفریده می‌شود که توصیف زیبایی‌های آنها چنانچه با زبان هنر و در قالب‌های مختلف هنری صورت گیرد حتما ماندگاری و تاثیرگذاری بالایی خواهد داشت و از این‌رو من به شما اصحاب فرهنگ و هنر پیشنهاد می‌کنم بعد از دوران کرونا حتما یک روز عاشورا در باکو باشید و زیبایی‌های دلدادگی مردم آذربایجان به امام حسین علیه‌السلام مانند برگزاری سفره‌های و ایستگاه‌های واقعا خودجوش احسان را از نزدیک ببینید و در قالب هنر به مردم کشورمان منتقل نمائید چرا که حقیقتا عاشورا دیدنی‌ترین روز سال در باکو است.»
این کارشناس ارشد روابط بین‌الملل در بیان دیگر کارکردهای عاشورا در جمهوری آذربایجان به تقویت و ترویج فرهنگ جهاد و شهادت در بین مردم مخصوصا جوانان این کشور اشاره نمود و گفت: «تبلور این روحیه را می‌توان هم در دفاع روحانیون و اسلام‌گرایان آذربایجانی از احکام و باورهای اسلامی مشاهده کرد که این دفاع از فرهنگ اهل بیت باعث دستگیری و حبس تعدادی از آنان شده است و هم در جنگ اخیر قره‌باغ همین روحیه و باورهای مذهبی بود که نقش بی‌بدیلی در آزادی اراضی اشغالی جمهوری آذربایجان ایفاء نمود.»
گلی در پایان صحبت‌های خود با بیان اینکه تکریم محرم و عاشورا در قفقاز محدود به جمهوری آذربایجان نیست بلکه شیعیان گرجستان و داغستان نیز در ایام محرم عشق و علاقه فراوان خود به امام حسین علیه‌السلام را ابراز می‌دارند گفت: «عاشورا می‌تواند بعنوان مزیت منحصر بفردی در حوزه دیپلماسی عمومی و فرهنگی کشورمان با کشورهای حوزه قفقاز و فراتر از آن شیعیان کشورهایی مانند بلاروس، اوکراین، ترکیه و روسیه مورد بهره‌برداری قرار گیرد که این مهم می‌تواند گامی ارزشمند در پایه‌گذاری تمدن نوین اسلامی مدنظر مقام معظم رهبری محسوب گردد.»
