به گزارش عصرتبریز، بخشی از تاریخ مدفون تبریز از دل خاک سر برآورد و تمامی داستان ها و شایعات مربوط به آن رنگ واقعیت به خود گرفت.
مرتضی آبدار، مدیرکل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی درباره پیدا شدن بناهای تاریخی در حفاری های عمرانی در کوچه والمان گفته است: “دستور توقف عملیات عمرانی در محدوده‌ای که نشست زمین رخ داده است، از روز پنجشنبه ۱۳ تیر ماه صادر و عملیات متوقف شده است.”
حفاری های غیر اصولی و غیر کارشناسی در محوطه های تاریخی تبریز، مخصوصا مرکز شهر، موجب بی توجهی و از بین رفتن بخش عمده ای از تاریخ شهر تبریز می شود. همان کاری که ۲۰ سال پیش انجام گرفت و در پی حفاری های زیرگذر قاضی طباطبایی در خیابان جمهوری، بناهای مشابه فعلی در اثر بی توجهی مسئولان از بین رفت.
والمان، یکی از کوچه های قدیمی شهر تبریز در لیلاوا (شریعتی جنوبی فعلی) قرار دارد. این کوچه را به نام یک دکتر و پزشک آمریکایی به اسم دکتر «ساموئل والمان» که ریش سفید و بزرگ آمریکاییان در تبریز بود، «کوچه والمان» نامیدند. خانه و بیمارستان او در همین کوچه در حال حاضر اداره مخابرات و خانه‌های مسکونی است. این شخص در سال ۱۹۰۵ میلادی به ایران آمد و علاوه بر شغل طبابت در این شهر به تبلیغ دین مسیح نیز پرداخت.
دکتر والمان، خود کشیشی از فرقهٔ پروتستان آمریکا بود و در کنار مدیریت بیمارستان کوچک در تبریز در کلیسای انجیلی به عنوان مبشر دین مسیح فعالیت داشت. ساختمان بیمارستان خصوصی دکتر والمان بعداً به یک مدرسه ابتدایی به نام نور تبدیل شد که چسبیده به محوطهٔ باغ کلیسای پروتستان انجیلی بود که بعداً همین مدرسه در ضلع غربی کوچهٔ والمان نوسازی و به نام نور سیدالشهداء نامیده شد. در این کوچه باشگاه ورزشی جوانان ارامنه به نام آرارات تبریز نیز وجود دارد.
تمدن زیرزمینی تبریز بارها نقل محافل تاریخی و علاقمندان به تاریخ گذشته تبریز بوده است. تونل یا گذرگاه های زیرزمینی یا همان (گئچک یولو) یکی از این آثار مغفول در دل تبریز است که درباره آنها فقط در کتابها خوانده ایم.
بهروز خاماچی معلم تاریخ دبیرستان های تبریز، در کتاب «شهر من تبریز» می نویسد: “در زیر زمین تبریز تونل و نقب و گذرگاهی وجود دارد که از سه نقطه حاشیه و حومه شهر راه های زیر زمینی طوری احداث شده که از زیر ساختمان ارک گذشته و به سوی آجی چای ادامه می یابد.”
مرحوم آیت الله ملکوتی نیز در کتاب «مسجد، مسجد شد» خود، به وجود این تونل ها اشاره کرده است.
جای جای تبریز و مخصوصا نقاط تاریخی آن می تواند تاریخ این شهر را در دل خود داشته باشد. قبرستان ها و بقعه هایی که از بین رفته و جای آنها را ساختمان های جدید و یا پارکها گرفته اند، یا تونل ها و گذرگاه هایی که اشاراتی به آنها در کتابهای تاریخ معاصر شده است. آنچه که در این میان مهم است، توقف هر گونه حفاری غیر اصولی و حفظ میراث تاریخی کهن شهر تبریز است که پس از سالیان سال بی توجهی، خود سر از خاک برآورده و هویت شهر را نمایان ساخته است.
